در حوزه «فناوری اطلاعات» (Information Technology) مشاغل مختلفی وجود دارند که در تعیین وظایف و مسئولیتهای برخی از آنها از جمله «برنامه نویس» (Programmer) و «توسعه دهنده» (Software Developer) همپوشانی بسیاری دیده میشود. به بیان دیگر، نمیتوان نقشها و مسئولیتهای برخی مشاغل را در حوزه فناوری به راحتی از یکدیگر متمایز کرد. در اکثر اوقات، این مسئله درباره تعیین وظایف دو سمت شغلی برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار صادق است. از آنجا که افراد فعال در این سمتهای شغلی با یکدیگر همکاری دارند و به مهارتهای مشترک خاصی مسلط هستند، اکثر افراد، تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار را نمیدانند. هدف مقاله حاضر، بررسی تفاوت برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار است تا نقشه راهی را به علاقهمندان این مشاغل نشان دهد تا بتوانند مهارتهای فنی لازم را برای این دو جایگاه شغلی یاد بگیرند.
از آن جا که دو اصطلاح «کدنویس» (Coder) و «مهندس نرمافزار» (Software Enginner) عموماً به جای دو اصطلاح برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار به کار میروند، در این مقاله، به توضیح هر یک از این دو سمت شغلی و تفاوت مسئولیتهای آنها با برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار نیز پرداخته میشود.
برنامه نویس کیست ؟
برنامه نویس (Programmer) شخصی است که به یکی از زبانهای برنامه نویسی تسلط دارد و از آن برای ساخت نرمافزار استفاده میکند. برنامه نویس با مهندس نرمافزار، طراح نرمافزار و سایر افراد فعال در زمینه توسعه نرمافزار در ارتباط است و میتواند دستورالعملها و راهنماییهایی را درباره پیشبرد پروژه ارائه دهد. در بخش بعدی به اینکه کدنویس کیست پرداخته میشود تا بتوان به درک بهتر تفاوت بین کدنویس با برنامه نویس، توسعه دهنده و مهندس نرمافزار کمک کرد.
کدنویس کیست ؟
در اغلب اوقات، دو عبارت کدنویس و برنامه نویس به جای یکدیگر استفاده میشوند و بسیاری از افراد چندان تفاوتی برای این دو قائل نمیشوند. با این حال، تفاوتی بین این دو جایگاه شغلی وجود دارد؛ کدنویس (Coder) به فردی گفته میشود که در حیطه برنامه نویسی مبتدی بوده و تجربه کاری او اندک است و تنها با یک یا دو زبان برنامه نویسی در سطح نه چندان پیشرفته آشنایی دارد.
به عبارتی، کدنویس به فردی گفته میشود که بهتازگی در رشتههای مربوط به کامپیوتر فارغالتحصیل شده و به عنوان کارآموز یا تازهکار در حیطه برنامه نویسی مشغول به کار شده است. همچنین، فردی که پیشزمینه تحصیلی مربوط به حوزه کامپیوتر نداشته باشد و به صورت تجربی، کدنویسی را آموخته باشد، میتواند در این سمت شغلی مشغول به کار شود و فعالیت حرفهای خود را در زمینه برنامه نویسی آغاز کند.
افراد کدنویس، در مقایسه با برنامه نویسان و توسعه دهندگان نرمافزار، دانش تخصصی و عمیق در زمینه انواع الگوریتمها ندارند. معمولاً این افراد نوشتن بخشی از کدهای برنامه را بر عهده دارند که سادهتر بوده و نیاز به پیادهسازیهای پیچیده نداشته باشند.
همچنین، کدنویسان صرفاً با ابزارهای ویرایشگر متنی سادهای کار میکنند و علاوه بر نوشتن قطعه کد مورد نیاز، به رفع خطا و باگ کدهای خود میپردازند. این افراد در مقایسه با برنامه نویسان نیاز به استفاده از فریمورکهای تست و تحلیل نرمافزار ندارند.
کدنویسی چیست ؟
به عمل ترجمه دستورات زبان طبیعی انسان به یکی از زبانهای برنامه نویسی، کدنویسی گفته میشود. از آنجا که کامپیوتر قادر به درک زبان طبیعی انسان نیست، باید دستورات مشخص شده برای سیستم، به یکی از زبانهای برنامه نویسی ترجمه شوند که این مسئولیت بر عهده کدنویس است. کدنویس باید به چندین زبان برنامه نویسی تسلط داشته باشد و برای نوشتن قطعه کدهایی که توسط کامپیوتر قابل فهم باشند، دستورات مختلف را با «قواعد نحوی» (Syntax) زبانهای برنامه نویسی پیادهسازی کند. کدنویسی را میتوان به عنوان زیر مجموعهای از برنامه نویسی محسوب کرد. به عبارتی، کدنویس ایدههای برنامه نویس را با استفاده از کدنویسی عملی میکند و در انجام سایر گامهای برنامه نویسی که در ادامه مطلب فعلی به آنها پرداخته میشود، مسئولیتی ندارد.
در بخش بعدی مطلب حاضر، به توضیح سمت شغلی توسعه دهنده نرمافزار پرداخته میشود تا به روشن شدن تفاوت برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار کمک کند.
توسعه دهنده نرم افزار کیست ؟
توسعه دهنده نرم افزار مغز متفکر ساخت انواع برنامههای نرم افزاری با استفاده از طوفان فکری و خلاقیت به حساب میآید.برخی از توسعه دهندگان روی توسعه برنامه یا اپلیکیشن خاصی تمرکز میکنند. برخی دیگر از توسعه دهندگان هم در زمینه ایجاد شبکهها یا سیستمهای زیربنایی فعالیت میکنند که در راهاندازی و قدرت دادن به سایر برنامهها استفاده میشوند.
تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار در این است که توسعه دهنده نرمافزار بر اساس مستندات مربوط به «طراحی نرمافزار» (Software Design)، به طراحی برنامه میپردازد و با سایر برنامه نویسان تیم در جهت پیشبرد پروژه، همکاری نزدیک دارد. به عبارتی، فرق برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار، مدیریت پروژه از ابتدا تا انتهای آن است که در طی روند تولید نرمافزار، توسعه دهنده نرمافزار روال پیشرفت ساخت نرمافزار را بر اساس محدودیتها و نیازمندیهای مشخص شده، مدیریت میکند.
در شرکتهای کوچک، توسعه دهنده نرمافزار مسئولیت برنامه نویسی برنامه را نیز بر عهده دارد و بر اساس مستندات طراحی نرمافزار، پیادهسازی آن را هم انجام میدهد. در سازمانهای بزرگ، نقش توسعه دهنده نرمافزار در مدیریت پروژه پررنگتر میشود و آنها به عنوان ناظر با برنامه نویسان همکاری نزدیکی دارند.
مهندس نرم افزار کیست ؟
چنانچه مشاغل برنامه نویسی، توسعه نرمافزار و مهندسی نرمافزار در یک هرم قرار بگیرند، جایگاه بالای هرم، به مهندس نرمافزار اختصاص دارد و فردی که در این جایگاه شغلی فعالیت میکند، باید تمام مهارتهای فنی و غیرفنی افراد برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار را دارا باشد. یکی از مهمترین ویژگیهایی که مهندس نرمافزار را از توسعه دهنده نرمافزار متمایز میسازد این است که مهندس نرمافزار بهمنظور تولید نرمافزار، در ابتدا با مشتریان محصول صحبت کرده و نیازمندیهای کاربران نرمافزار را تعیین میکند. سپس با در نظر گرفتن نیازمندیهای مشتریان محصول و اصول مهندسی، به طراحی نرمافزار میپردازد.
وظایف برنامه نویس چه هستند؟
پس از طراحی برنامه و تحلیل نیازمندیها توسط سایر اعضای تیم پروژه نظیر تحلیلگر نرمافزار و برنامه نویس ارشد، مستندات آماده شده به برنامه نویس تحویل داده میشوند تا نقش کلیدی برنامه نویس در توسعه پروژه آغاز شود. وظایف برنامه نویس به شرح زیر هستند:
- نوشتن کدهای پروژه
- رفع خطاهای کدهای برنامه
- بهروزرسانی بخشهای مختلف نرمافزار
- بازنویسی نرمافزار برای اجرای آن برروی سیستم عاملهای مختلف
- ایمنسازی برنامه
در ادامه، به توضیح هر یک از وظایف فهرست شده در بالا پرداخته میشود تا به درک تفاوت برنامه نویس و توسعه دهنده و مهندس نرمافزار کمک کند.
نوشتن کدهای پروژه
برنامه نویس نیازمندیهای تعریف شده در مستندات را با زبان برنامه نویسی مناسب، پیادهسازی میکند. تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده و مهندس نرمافزار در این است که چنین فردی برای نوشتن کد بهمنظور ساخت برنامههای کاربردی و نرمافزار نیاز نیست که عمیقاً درگیر مفاهیم مربوط به طراحی برنامه شود. به عبارتی، افراد علاقهمند به حوزه برنامه نویسی و آنهایی که میخواهند برنامه نویس شوند تنها کافی است که مهارت خود را در زمینه برنامه نویسی تقویت کنند و بر اساس دستورالعملهای خاص صادر شده از سوی توسعه دهنده و مهندس نرمافزار، نوشتن کدهای برنامه را پیش ببرند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که نداشتن درک عمیق برنامه نویس از مفاهیم مربوط به طراحی نرمافزار، باعث نمیشود که نقش مهم این فرد زیر سوال برود. در برخی مسائل مربوط به توسعه برنامههای کاربردی، نیازی به ارائه راهحلی مقیاسپذیر و توسعهپذیر نیست و تنها کافی است با استفاده از برنامه نویسی، برنامهای ساده طراحی شود تا نیاز کاربر را بهسادگی رفع کند. البته ممکن است چنین ابزار سادهای بعد از گذر زمان (به عنوان مثال، پس از 6 ماه) دیگر کارآمد نباشد؛ با اینحال، برنامه نویس با نوشتن قطعه کدی در مدت زمان بسیار کوتاه میتواند نیاز کاربران را به مدت 6 ماه برطرف کند.
رفع خطای کدهای برنامه
مسئولیت مهم دیگر برنامه نویس، رفع باگها و خطاهای برنامه (Debugging) است. به عبارتی، برنامه نویس با اجرای مکرر برنامه و انجام آزمون و خطاهای مختلف باید خروجی برنامه را بررسی کند تا در نهایت، برنامه بهترین عملکرد را داشته باشد.
بهروزرسانی برنامه
برنامه نویس باید متناسب با نیاز کاربران، برنامه را بهروزرسانی کند. برنامه نویسان در حین بهروزرسانی برنامه ممکن است با خطاهایی مواجه شوند که باید آنها را رفع کنند. بهعلاوه، برای بهروزرسانی برنامه ممکن است نیاز باشد عملکرد برنامه از جنبههای مختلف بهبود داده شود. بسته به میزان پیچیدگی بهروزرسانی برنامه، ممکن است کار بهروزرسانی حداقل چندین روز تا چندین ماه طول بکشد.
بازنویسی برنامه برای سیستم عامل های مختلف
اغلب نیاز است که برنامه نویس، برنامه را با استفاده از زبانهای مختلف برنامه نویسی پیادهسازی کند تا بتوان آن را برروی سیستم عاملهای مختلف اجرا کرد. همچنین، بعضی از برنامه نویسان از روش «نرمافزار به عنوان سرویس» (Software as a Service) با به اختصار SaaS استفاده میکنند تا برنامه نوشته شده را برروی چندین سیستم عامل اجرا کنند. روش SaaS راهی برای ارائه نرم افزار به کاربران در بستر اینترنت است و کاربران با استفاده از این روش مجبور به دانلود، نصب و طی کردن مراحل پیچیده راهاندازی برنامهها نیستند؛ در عوض آنها میتوانند بهراحتی با اینترنت و مرورگرها به هر نرمافزار مورد نیاز دسترسی داشته باشند.
ایمن سازی برنامه در برابر حملات سایبری
بسیاری از برنامه نویسان در حوزه امنیت سایبری (امنیت شبکه) نیز فعالیت میکنند تا در شناسایی برنامههای مخرب و بهبود امنیت برنامهها در مقابل هک شدنهای احتمالی مثمرثمر باشند. علاوه براین، برنامه نویس میتواند با استفاده از دانش برنامه نویسی خود از نشت اطلاعات و دادهها جلوگیری کنند.
معرفی فیلم های آموزش برنامه نویسی
یکی از بهترین روشهای یادگیری مهارتهای برنامه نویسی، استفاده از دورههای آموزش آنلاین است. با استفاده از دورههای آنلاین آموزش برنامه نویسی میتوان در هر مکان و هر زمانی به یادگیری پرداخت و ویدیوها را چندین بار مشاهده کرد تا درک جامعی از مفاهیم بهدست آید. در وب سایت تم آف، یکی از کاربردیترین و جامعترین مجموعههای آموزش برنامه نویسی تهیه و گردآوری شده است. علاقهمندان میتوانند براساس نیاز خود و حوزهای از برنامه نویسی که قصد فعالیت در آن را دارند، هر یک از دورههای مجموعه آموزشهای برنامه نویسی فرادس را انتخاب و فرایند یادگیری را شروع کنند. در تصویر فوق تنها تعداد کمی از دورههای موجود در مجموعه آموزش برنامه نویسی تم آف به عنوان نمونه نشان داده شدهاند.
- برای دسترسی به همه فیلم های آموزش برنامه نویسی تم آف + اینجا کلیک کنید.
مهارت های مورد نیاز برنامه نویس کدامند ؟
بهمنظور اینکه تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده و مهندس نرمافزار بهتر مشخص شود، بهتر است به مهارتهای مورد نیاز هر یک از این مشاغل نیز پرداخته شود. برنامه نویسان علاوه بر زبان برنامه نویسی، باید به دانش تخصصی و مهارتهای فنی فهرست شده در زیر دست پیدا کنند:
- الگوریتمها و ساختمان داده
- «پایگاه داده» (Database) و «زبان کوئری ساختیافته» (Structured Query Language | SQL)
- «برنامه نویسی شئگرا» (Object-Oriented Programming | OOP)
- «محیطهای توسعه یکپارچه» (Integrated Development Environments | IDEs)
- «رایانش ابری» (Cloud Computing)
- برنامه نویسی وب
- کانتینر(Container)
- کد ادیتور (ویرایشگر متن)
- سیستم کنترل نسخه گیت (Git Version Control)
همچنین، افرادی که جویای شغل در سازمانها هستند و قصد دارند همکاری تیمی با سایر اعضاء داشته باشند، باید علاوه بر مهارتهای فنی، به مهارتهای غیرفنی یا همان مهارتهای نرم نیز دست پیدا کنند که عبارتاند از:
- نحوه برقراری ارتباط (ارتباط کلامی و ارتباط نوشتاری)
- همکاری تیمی
- مهارت حل مسئله
- صبر و شکیبایی
- اشتیاق به یادگیری فناوریهای جدید
- مدیریت زمان
- تطبیقپذیری با نیازمندیهای تیم
- مسئولیتپذیری
در ادامه، به توضیح هر یک از مهارتهای مورد نیاز برنامه نویس پرداخته میشود تا به افراد علاقهمند به حوزه برنامه نویسی برای به دست آوردن این جایگاه شغلی کمک کند.
آشنایی با الگوریتمها و ساختار داده
یکی از سوالات مهم مصاحبه برای سمت شغلی برنامه نویس، درباره مفاهیم ساختار داده و کاربرد الگوریتمها در حل مسائل مختلف است. در بسیاری از شرکتهای بزرگ نظیر گوگل، مایکروسافت و آمازون، نوشتن کدهای برنامه آخرین مرحله از مسئولیت برنامه نویس محسوب میشود؛ به عبارتی، برنامه نویس زمان بسیاری را به یافتن بهترین رویکرد برای انتخاب ساختار داده مناسب و الگوریتم بهینه برای پیادهسازی برنامه اختصاص میدهد.
بررسی دقیق انواع ساختار داده و الگوریتمهای مختلف مرتبط با پروژه نتیجه مثبتی بر استفاده از منابع و سودآوری شرکت دارد. بنابراین، جای تعجب نیست که در روند مصاحبه استخدامی، دانش فنی افراد متقاضی برای سمت برنامه نویس در حوزه الگوریتمها و ساختار دادهها مورد سنجش قرار میگیرد.
کسب دانش عمیق در پایگاه داده و زبان SQL
دادهها یکی از مهمترین و اصلیترین داراییهای سازمانها محسوب میشوند. بنابراین، از برنامه نویس انتظار میرود که دانش عمیقی در خصوص کار با دادهها داشته باشد. زبانهای مختلفی وجود دارند که از آنها میتوان بهمنظور دسترسی به دادهها و اعمال عملیات مختلف برروی آنها استفاده کرد که یکی از رایجترین و پرکاربردترین این زبانها، زبان SQL است.
با اینکه این زبان در دهه 1980 معرفی شد، همچنان از آن به عنوان مهمترین زبان برای کار با پایگاه دادههای رابطهای استفاده میشود. زبان SQL کار را با پایگاه دادههای توزیع شده آسان میکند و به چندین کاربر اجازه میدهد بهطور همزمان به پایگاه داده دسترسی داشته باشند. همچنین، با استفاده از این زبان میتوان دادهها را در پایگاه دادههای رابطهای بهسادگی ذخیرهسازی و سازماندهی کرد.
کسب مهارت در برنامه نویسی شی گرا
برنامه نویسی شی گرا یکی از مهمترین رویکردهای برنامه نویسی محسوب میشود که با استفاده از آن میتوان قطعه کدهای مختلفی را در قالب کلاس ذخیره و از آنها در پروژههای مختلف برنامه نویسی استفاده کرد. با استفاده از این رویکرد، پیچیدگی برنامه نویسی کاهش پیدا میکند و برنامه نویس میتواند با استفاده از کلاسهای از پیش تعریف شده، در جهت تسریع تکمیل پروژه بهره گیرد.
برنامه نویس باید با یکی از زبانهای برنامه نویسی شیگرایی نظیر زبانهای Java ،C++ ،Python و Perl آشنا باشد و بهمنظور نوشتن کدهای بهینه و کارآمد، از ویژگیها و اصول مهم شیگرایی در برنامه نویسی خود استفاده کند.
داشتن مهارت کافی درباره محیطهای توسعه یکپارچه
محیط توسعه یکپارچه، میز کاری است که انواع ابزارهای توسعه نرمافزار را در قالب «رابط کاربری گرافیکی» (Graphic User Interface | GUI) در اختیار برنامه نویس قرار میدهد. بنابراین، افراد علاقهمند به حوزه برنامه نویسی به جای آنکه ابزارهای مرتبط با توسعه نرمافزار را به صورت جداگانه برروی سیستم خود نصب کنند و آنها را یاد بگیرند، میتوانند با استفاده از این محیطها به صورت یکپارچه از تمامی ابزارهای مربوطه بهرهمند شوند.
خاطرنشان میشود محیطهای توسعه یکپارچه از تمامی زبانهای برنامه نویسی پشتیبانی نمیکنند و باید برای هر یک از زبانهای برنامه نویسی، محیط توسعه یکپارچه مرتبط را استفاده کرد. برخی از محیطهای توسعه یکپارچه وجود دارند که از چندین زبان برنامه نویسی پشتیبانی میکنند و میتوان چندین پروژه به زبانهای مختلف را در این محیطها پیادهسازی کرد.
آشنایی با رایانش ابری
در سالهای اخیر استفاده از رایانش ابری با افزایش چشمگیری همراه بوده است و افراد فعال در حوزه فناوری اطلاعات، از ابر برای ذخیرهسازی داراییهای دیجیتال خود بیش از پیش استفاده کردهاند. از آنجا که حوزههای مرتبط با «علم داده» (Data Science)، «یادگیری ماشین» (Machine Learning) و هوش مصنوعی تا حد زیادی به کار با فضای ابری وابسته است، اهمیت زیادی دارد که برنامه نویسان مهارت کار با ابر را فراگیرند.
یادگیری کار با ابزارهای برنامه نویسی وب
بسیاری از شرکتها ترجیح میدهند نسخه تحت وبی از برنامههای کاربردی ساخته شده را نیز تولید کنند تا به میزان سوددهی شرکت کمک کند. همچنین، بعضی از شرکتها، دادههای مورد نیاز خود را از طریق منابع اینترنتی تهیه میکنند. در چنین حالاتی، نیاز است که برنامه نویس با مفاهیم توسعه وب و چالشهای مرتبط با آن آشنا باشد و کار با ابزارهای مربوط به جمعآوری داده از وب را یاد بگیرد. برخی از ابزارهای پرکاربرد برنامه نویسان عبارتاند از:
- «زبان نشانهگذاری فرامتن» (HyperText Markup Language | HTML) و «شیوهنامه آبشاری» (Cascading Style Sheet | CSS): این دو زبان، پایهایترین زبانها برای توسعه وب محسوب میشوند. از زبان HTML میتوان برای سازماندهی محتوا و ساختار صفحات وب و از CSS میتوان برای مشخص کردن شیوه نمایش محتوا استفاده کرد.
- زبان JavaScript: جاوا اسکریپت به عنوان یکی از پرکاربردترین زبانهای فرانتاند بهشمار میرود؛ اگرچه برخی اوقات از آن در توسعه بکاند نیز استفاده میشود (NodeJS). برنامه نویسان از این زبان میتوانند برای بهروزرسانی محتوا در زمانهای خاص، نمایش گرافیکهای دو بعدی/سه بعدی و نمایش ویدئو استفاده کنند.
- «رابط برنامه نویسی کاربردی» (Application Programming Interface | API): با استفاده از API میتوان درخواست کاربران وب را دریافت کرد و به آنها پاسخ داد. با راهاندازی API برای وبسایت، کاربران بدون خارج شدن از وبسایت میتوانند پاسخ درخواستهای خود را دریافت کنند. بدینترتیب، استفاده از رابط برنامه نویسی کاربردی تعامل کاربران با وبسایتها را ساده میکند.
- زبان «پیشپردازشگر فرامتن» (Hypertext Preprocessor | PHP): از این زبان برای ساخت صفحات وب «پویا» (Dynamic) استفاده شده و عملیات پردازش کدهای این زبان برروی سرور انجام میشود. برنامه نویس با استفاده از این زبان میتواند سایتها و اپلیکیشنهای تحت وب ایجاد کند. همچنین، با زبان PHP میتوان اطلاعات مختلفی را از پایگاه داده استخراج کرد و به کاربر نشان داد.
آشنایی با کانتینرها
برنامه نویس با استفاده از کانتینرها میتواند برنامهها را سریعتر و ایمنتر توسعه دهد. کانتینرها محیطهایی هستند که از پیش پیکربندی شدهاند و کدها و وابستگیهای برنامه را بستهبندی میکند. در روشهای برنامه نویسی سنتی، کدهای برنامه در یک محیط محاسباتی خاص نوشته میشد. چنانچه نیاز بود برنامه برای اجرا به محیط جدیدی منتقل شود، برنامه نویس باید تغییرات لازم را برروی کدهای برنامه اعمال میکرد تا بتوان آن را برروی سختافزار و نرمافزار جدیدی اجرا کرد. با این حال، این امکان وجود داشت به دلیل اعمال تغییرات در کدهای برنامه یا انتقال برنامه به محیط جدید، باگهای بسیاری در زمان اجرای برنامه رخ دهند.
بهمنظور از بین بردن وابستگی برنامه به محیط سختافزاری و نرمافزاری، از کانتینرها استفاده میشود تا کدهای برنامه و تمامی فایلهای تنظیمات، کتابخانهها و وابستگیهای مربوط به آن در یک بسته قرار بگیرند تا احتمال رخداد باگها و خطاهای اجرای برنامه کاهش یابد. همچنین، از آنجا که فایلهای سیستم عامل نیز درون بسته قرار میگیرند، برنامه را میتوان برروی هر سختافزاری بدون مشکل اجرا کرد. برخی از مهمترین و پرکاربردترین فناوریهای مبتنی بر کانتینر در ادامه فهرست شدهاند:
- Docker
- AWS Fargate
- Google Kubernetes
- Linux Container
- Microsoft Azure Container Services
یادگیری کار با ویرایشگر متنی
برنامه نویس میتواند با استفاده از ویرایشگر متنی، فایلهای متنی را باز، مشاهده و ویرایش کنند. ویرایشگرهای متنی برای فایلهای متنی، فرمتبندی تعیین نمیکنند؛ بدینترتیب، برنامه نویس میتواند از این ابزار برای نوشتن و ویرایش کدهای برنامه یا نشانهگذاری متن استفاده کند. همچنین، افراد میتوانند با استفاده از ویرایشگرهای متنی، فایلهای اسنادی و تنظیمات ایجاد کنند.
آشنایی با گیت
گیت، سیستم کنترل نسخه است که به برنامه نویس این امکان را میدهد تا تغییرات کدهای منبع را در طی توسعه نرمافزار، مدیریت و دنبال کند. با استفاده از گیت، میتوان بهراحتی خطاها را تصحیح کرد زیرا هر نسخه از توسعه نرمافزار به صورت جداگانه ذخیره میشود و در صورت نیاز میتوان به نسخههای مختلف دسترسی داشت. برنامه نویس میتواند با خیال راحت به آزمون و خطای برنامه بپردازد زیرا گیت نسخههای قبلی کدهای برنامه را ذخیره کرده است.
مهارت های نرم مورد نیاز برای برنامه نویس شدن
علاوه بر مهارتهای فنی، افراد برنامه نویس باید برای داشتن همکاری موثر در تیم، مهارتهای غیرفنی خود را نیز تقویت کنند. مهارتهای غیرفنی، ترکیبی از ویژگیهای شخصی و مهارتهای بینفردی است که باعث میشود اهداف سازمان، موثرتر محقق میشوند. در ادامه به توضیح هر یک از مهارتهای غیرفنی مورد نیاز افراد فعال در پروژه پرداخته میشود.
برقراری ارتباط موثر با سایر همکاران با ارتباط کلامی یا نوشتاری
افرادی که به عنوان جزئی از یک تیم، به پیشبرد اهداف سازمان کمک میکنند، باید بتوانند ایدهها و روشهای کاری را برای سایر همکاران به وضوح توضیح دهند. همچنین، این افراد باید بهمنظور شفافسازی مسئله، برای دیگر افراد تیم پرسشهایی مطرح کنند تا به راهحلهای دقیقی دست یابند و از پیچیدگیهای مسئله کاسته شود.
داشتن همکاری تیمی
بهمنظور تحقق اهداف سازمان، افراد باید درباره حل مسئله و پیشبرد کارها با یکدیگر مشورت کنند و ایدههای خود را با سایر اعضای تیم به اشتراک بگذارند. همچنین، افراد دیگر تیم نیز باید از شنیدن ایدههای همکاران خود استقبال کنند زیرا تجربه افراد مختلف میتواند به پیشبرد اهداف سازمان کمک بهسزایی کند.
مهارت حل مسئله
توانایی حل مسئله، یک نوع توانمندی فنی برای اعضای تیم محسوب میشود. هرچقدر تجربه کاری افراد در حوزه تخصصی خود بیشتر باشد، بهتر میتوانند با مسائل مختلف و پیچیدهتر مواجه شوند و راهحلهای کاربردیتر برای آنها ارائه دهند. به عبارت دقیقتر، افراد باتجربهتر بهمنظور حل مسائل مختلف، سعی دارند آنها را به مسائل کوچکتر تبدیل کنند و راهحلهای جداگانه برای هر بخش از این مسائل ارائه دهند تا هدف نهایی سازمان محقق شود.
داشتن صبر و آرامش
استرس و اضطراب بر روی افرادی که در انجام کارها صبر و آرامش دارند، کمتر اثرگذار است و چنین افرادی میتوانند با آرامش بیشتری به انجام مسئولیت محول شده خود بپردازند. بدینترتیب، امور کارها با کیفیت بهتری انجام شده و اهداف سازمان بهطور موثرتر محقق میشوند.
اشتیاق به یادگیری فناوری های جدید
افراد موفق، به خصوص اشخاصی که در حوزه فناوری اطلاعات فعالیت دارند، همیشه باید به دنبال یادگیری راهحلها و روشهای جدید باشند و دانش خود را در حیطه کاری خود بهروز نگه دارند. افراد موفق در این حیطه از ایدههای جدید استقبال میکنند و در حل مسائل خود از چندین روش استفاده کرده و بر اساس تحلیل نتایج روشها، بهترین راهحل را انتخاب میکنند.
مهارت مدیریت زمان
مدیریت کردن زمان یکی از ارکان اصلی در تحقق اهداف مختلف به شمار میرود. برنامه نویس و سایر اعضای فعال در تیم و سازمان باید مدیریت زمانی را به عنوان یکی از مهمترین موارد در پیشبرد مسئولیتهای خود قرار دهند تا محصول نهایی در موعد مقرر به دست مشتری برسد. همچنین، افراد باید در بازههای زمانی مشخص به ارائه گزارش درباره پیشرفت وظایف خود بپردازند تا اگر مشکلی در روند انجام کارها وجود دارد، در اسرع وقت و با همکاری سایر اعضای تیم حل شود.
تطبیق پذیری با نیازمندی های تیم
در حوزه فناوری اطلاعات همه چیز مدام در حال بهروز شدن و تغییر است. توسعه دهندگان برنامهها، نسخههای جدیدی از نرمافزارها را منتشر میکنند و تغییرات جدیدی در برنامه ایجاد میکنند تا به نیازمندیهای کاربران و مشتریان پاسخ داده شود. به همین خاطر، افرادی نظیر برنامه نویسان و توسعه دهندگان که در این حوزه مشغول به کار هستند، باید با چنین شرایطی انعطافپذیری داشته باشند و بنا به درخواست کاربران، تغییرات لازم را در برنامه ایجاد کنند.
داشتن حس مسئولیت پذیری
داشتن حس مسئولیتپذیری در انجام وظایف، باعث ایجاد اعتماد بین همکاران در سازمان میشود. افراد باید طبق زمانبندیهای مشخص شده، وظایف خود را انجام داده و گزارشهای پیشبرد کار را به سرپرستها و مدیران اطلاع دهند. پایبند بودن به ویژگی مسئولیتپذیری درون تیم، باعث میشود چنانچه افراد در انجام وظایف خود با موانعی مواجه شدند، در اسرع وقت با سایر همتیمیهای خود مشورت کرده و به دنبال راهحل جدید برای پیشبرد کار باشند.
در بخش بعدی مطلب حاضر، به توضیح مسئولیتهای سمت شغلی توسعه دهنده نرم افزار پرداخته میشود تا به روشن شدن تفاوت آن با برنامه نویس کمک کند.
وظایف توسعه دهنده نرم افزار چه هستند ؟
تفاوت برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار در وظایف محول شده به آنهاست. با اینکه این دو سمت شغلی همپوشانی بسیاری با یکدیگر دارند، اما توسعه دهنده نرمافزار به نوعی رهبر تیم توسعه نرمافزار محسوب میشود و باید با مسئولیت و مهارتهای سایر اعضای تیم توسعه نرمافزار نیز آشنا باشد.
به عبارتی، میتوان به شرح وظایف توسعهدهنده نرمافزار برای شفافسازی تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار به صورت زیر پرداخت:
- توسعه دهنده نرمافزار، خطاهای برنامه را بررسی و اصلاح میکند و تغییرات لازم را برای اجرا کردن برنامه برروی سختافزار جدید اعمال میکند. همچنین، بهمنظور افزایش کارایی برنامه، رابط نرمافزاری را بهروزرسانی میکند.
- بررسی روند عملیات تست و اعتبارسنجی برنامه بر عهده توسعه دهنده نرمافزار است.
- تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار در این است که فرد توسعه دهنده، روال پیشرفت برنامه نویسی پروژه را نظارت کرده و روند کامل کردن مستندات لازم برای طراحی نرمافزار را بررسی میکند.
- تجزیه و تحلیل اطلاعات بهمنظور ارائه پیشنهادات برای بهبود برنامه و نصب سیستمهای جدید و اعمال تغییرات سیستم فعلی جهت ارتقای برنامه، بر عهده توسعه دهنده نرمافزار است.
- توسعه دهنده نرمافزار مسئولیت مشاوره با مهندسان نرمافزار بهمنظور ارزیابی رابطهای سختافزاری و پیادهسازی نیازمندیهای کاربران را بر عهده دارد.
- طراحی و پیادهسازی سیستمهای نرمافزاری با استفاده از مدلهای ریاضی و تحلیلهای علمی بهمنظور پیشبینی و ارزیابی خروجیها از وظایف توسعه دهنده نرمافزار محسوب میشوند.
- تهیه گزارشات مربوط به برنامه نویسی پروژه و شرایط فعلی برنامه از دیگر وظایف توسعه دهنده نرمافزار هستند.
- توسعه دهنده نرمافزار با مدیران پروژه در خصوص محدودیتها و قابلیتهای موجود صحبت میکند.
مهارت های مورد نیاز توسعه دهنده نرم افزار کدامند ؟
تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار در این است که توسعه دهنده نرمافزار علاوه بر مهارتهای فنی و غیرفنی مورد نیاز برنامه نویس، باید دارای مهارتهای دیگری نیز باشند که در زیر فهرست شدهاند:
- تست برنامه در سطوح مختلف
- استفاده از روشهای رمزنگاری برنامه
- کار با «نرمافزارهای صفحه گسترده» (Spreadsheet Software)
- رهبری تیم توسعه دهندگان
در ادامه، به توضیح هر یک از مهارتهای لازم توسعه دهنده نرمافزار پرداخته میشود.
آشنایی با روش های تست برنامه
پیش از آنکه نرمافزار ساخته شده به مشتری تحویل داده شود، باید آن را با فرآیند تست مورد ارزیابی قرار داد. بهمنظور تست برنامه، از مجموعه ابزارهای دیجیتال استفاده میشود تا اطمینان حاصل شود عملکرد برنامه بر اساس نیازمندیها به بهترین شکل انجام میشود. همچنین، باید نرمافزار را برروی سختافزارهای مختلف اجرا و نحوه ذخیرهسازی محرمانه اطلاعات را بررسی کرد. توسعه دهنده نرمافزار تمامی مسئولیتهای مربوط به تست برنامه را بر عهده دارد و باید پیش از تحویل نرمافزار به کاربران، از جنبههای مختلف، کارایی برنامه را بسنجد.
مراحل تست نرمافزار توسط تولیدکنندگان آن در سه سطح «تست واحد» (Unit Testing)، «تست یکپارچگی» (Integration Testing) و «تست سیستم» (System Testing) انجام میشود. فرق برنامه نویس با توسعه دهنده نرم افزار در این است که برنامه نویس، صرفاً کدهای نوشته شده خود را مورد آزمون و خطا قرار میدهد تا باگها و خطاهای احتمالی کدها را رفع کند (تست واحد)؛ اما توسعه دهنده نرمافزار باید تست برنامه را در دو سطح دیگر نیز انجام دهد که در ادامه شرح داده شدهاند:
- تست واحد: علاوه بر برنامه نویس، توسعه دهنده نرمافزار این سطح از تست نرمافزار را نیز انجام میدهد. نرمافزار از اجزای مختلفی ساخته میشود که هر کدام از این بخشها وظایف مختلفی را بر عهده دارند. توسعه دهنده نرمافزار، پس از اتمام کدنویسی پروژه، هر یک از قطعه کدهای مجزای برنامه را به صورت جداگانه تست میکنند تا مشخص شود بخشهای مختلف برنامه به طور جداگانه، آیا خروجیهای صحیحی تولید میکنند یا دارای خطا هستند.
- تست یکپارچگی: پس از بررسی قطعه کدهای برنامه به صورت جداگانه، نیاز است که عملکردهای بخشهای مجزای نرمافزار در کنار هم سنجیده شوند. به عبارتی، در این سطح از تست که توسط توسعه دهنده نرمافزار انجام میشود، تعامل بخشهای مختلف سیستم بررسی میشود تا از صحت انتقال اطلاعات و دادهها بین آنها اطمینان حاصل شود.
- تست سیستم: این مرحله از تست، مرحله نهایی سنجش عملکرد برنامه است که توسط توسعه دهنده نرمافزار انجام میشود. پس از انجام تست یکپارچگی نرمافزار و اطمینان حاصل کردن از عملکرد صحیح برنامه، باید نرمافزار را برروی سختافزارهای مختلف تست کرد تا از اجرای صحیح آن نیز مطمئن شد.
کسب دانش لازم در رمزنگاری
رمزنگاری روشی است که با استفاده از آن توسعه دهنده نرمافزار میتواند دادههای محرمانه را از دسترس همگان خارج کند. به عبارتی، با تعریف کد رمزنگاری یا پسورد (کلید) میتوان امنیت اطلاعات را افزایش داد. در این روش از الگوریتمهای رمزنگاری استفاده میشود تا کد رمزنگاری و کد رمزگشایی تولید شود تا توسعه دهنده به کمک این دو کد، اطلاعات را رمزنگاری و رمزگشایی کند.
آشنایی با نرم افزارهای صفحه گسترده
توسعه دهنده با استفاده از نرمافزارهای صفحه گسترده میتواند مجموعه دادهها را سازماندهی کند و محاسباتی را برروی آنها انجام دهد. همچنین، از این نرمافزارها میتوان برای بررسی دادهها و روند پیشرفت پروژه استفاده کرد. به عبارتی، میتوان با استفاده از چنین نرمافزارهایی، برای حل معادلات ضروری مرتبط با دادهها استفاده و اطلاعات را پیش از انتقال به پایگاه دادههای بزرگتر سازماندهی کرد.
کسب توانمندی در رهبری تیم
اصلیترین تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار، مسئولیت رهبری تیم توسعه نرمافزار است. از آنجا که توسعه دهنده نرمافزار، با برنامه نویسان تیم همکاری نزدیکی دارد و مشاورههای لازم را در خصوص نحوه پیادهسازی برنامه به آنها ارائه میدهد، باید روحیه رهبری تیم را داشته باشد تا بتواند تمامی هماهنگیهای لازم را بین تیمهای مختلف برنامه نویسی و سایر اعضای تیم انجام دهد. به عبارتی، توسعه دهنده نرمافزار باید قابلیتهای فهرست شده در زیر را داشته باشد:
- راهنمایی اعضای تیم توسعه دهنده نرمافزار
- رفع مسائل متضاد در بین اعضای تیم
- اتخاذ تصمیمات چالشبرانگیز
- واگذاری مسئولیتها به اعضای تیم توسعه نرمافزار
- سنجش عملکرد اعضای تیم
در بخش قبلی مطلب حاضر، به وظایف و مهارتهای مورد نیاز دو سمت شغلی برنامه نویسی و توسعهدهندگی نرمافزار اشاره شد تا فرق برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار به وضوح مشخص شود. معمولاً افراد، مشاغل توسعه دهنده نرمافزار و مهندس نرمافزار را نیز یکسان تلقی میکنند. در ادامه مقاله حاضر، به شرح وظایف و مسئولیتهای مهندس نرمافزار نیز پرداخته میشود تا تفاوت این سمت شغلی با توسعه دهنده نرمافزار مشخص شود و افرادی که علاقهمند هستند در این جایگاه شغلی فعالیت داشته باشند، به یادگیری مهارتهای خاص آن بپردازند.
- مقاله مرتبط: تشکیل تیم برنامه نویسی موفق و توانمند — راهنمای جامع و کاربردی
وظایف مهندس نرم افزار چیست ؟
مهندس نرمافزار بهمنظور طراحی سیستم و جمعآوری اطلاعات، باید با اعضای تیم توسعه نرمافزار نظیر برنامه نویس، توسعه دهنده نرمافزار، تحلیلگر نرمافزار در خصوص محدودیتها، نیازمندیهای مورد نیاز، قابلیتها و رابطها همکاری داشته باشد.
مهندس نرمافزار پس از بررسی نیازمندیهای مشتریان و راهحلهای نوین مهندسی در زمینه طراحی نرمافزار، به ارائه روش پیشنهادی برای پیادهسازی نرمافزار میپردازد. روش پیشنهادی، باید متناسب با بودجه پروژه، زمانبندی لازم برای توسعه و تحویل نرمافزار و تجهیزات موجود باشد. میتوان مسئولیتهای مهندس نرمافزار را به شرح زیر فهرست کرد تا به فهم تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار و مهندس نرمافزار کمک کند:
- مهندس نرمافزار با مشتریان درباره پروژه و نیازمندیها مشورت میکند و در خصوص مسائل فنی و نحوه نگهداری سیستم صحبت میکند.
- بررسی مشکلات نرمافزاری کمبود امکانات نرمافزار بر عهده مهندس نرمافزار است.
- هماهنگی نصب سیستمهای نرمافزاری و بررسی تجهیزات لازم برای راهاندازی برنامه از مسئولیتهای مهندس نرمافزار محسوب میشود.
- پیشنهاد طرح مدل پیادهسازی برنامه و شیوه توسعه آن و اعمال تغییرات لازم برروی نرمافزار از دیگر وظایف مهندس نرمافزار تلقی میشود.
- مهندس نرمافزار با استفاده از تحلیلهای علمی و مدلهای ریاضی، خروجی برنامه و نتایج طرح پیادهسازی شده را بررسی میکند.
- مهندس نرمافزار میتواند مسئولیتهای برنامه نویس و توسعه دهنده نرمافزار اعم از تست سیستم، بررسی اعتبارسنجی برنامه، برنامه نویسی و تهیه مستندات و گزارش را نیز انجام دهد.
- تجزیه و تحلیل اطلاعات بهمنظور ارائه پیشنهادات فنی و تغییرات تجهیزات جانبی بر عهده مهندس نرمافزار است.
- مدیریت تمام اعضای تولید نرمافزار نظیر برنامه نویسان، متخصصان فنی و سایر مهندسان فعال در آمادهسازی پروژه از مسئولیت مهم مهندس نرمافزار به شمار میرود.
- بررسی و محاسبه تمام هزینههای لازم برای تکمیل پروژه و فراهم کردن تجهیزات مورد نیاز برای مسائل امنیتی و تعیین پیکربندی سختافزاری بهمنظور اجرای برنامه بر عهده مهندس نرمافزار است.
- مهندس نرمافزار استانداردهایی را برای عملکرد سیستم مشخص میکند.
- مسئولیت آموزش سایر اعضای تیم برای استفاده از تجهیزات جدید بر عهده مهندس نرمافزار است.
- مهندس نرمافزار بر اساس تجزیه و تحلیل و بررسی دادهها، آنها را ذخیره، بازیابی و ویرایش میکند.
- کنترل محیط نظیر کنترل گرد و غبار، دما و رطوبت از دیگر وظایف مهندس نرمافزار است که برای نصب و راهاندازی سیستم باید پیشنهاداتی را بر این اساس به مشتریان ارائه دهد.
مهارت های مورد نیاز مهندس نرم افزار کدامند ؟
مهندس نرمافزار علاوه بر مهارتهای فنی و غیرفنی برنامه نویسان و توسعه دهندگان نرمافزار، باید دارای مهارتهای دیگری نیز باشند تا بتوانند در نقش راهبر تیم توسعه نرمافزار، عملکرد موفقیتآمیزی داشته باشند. در ادامه، مهارتهای مورد نیاز مهندس نرمافزار شرح داده شدهاند:
- توانمندی لازم برای تجزیه و تحلیل اطلاعات فنی
- توانایی تحلیل نیازمندیهای تجاری و ارزیابی معماری پایگاه داده فعلی مشتری
- داشتن روحیه پژوهشگری و تحقیقاتی
- توانایی حل مسائل مختلف مربوط به توسعه نرمافزار
- داشتن تجربه کافی در تهیه نرمافزار
- داشتن تجربه برنامه نویسی با چندین زبان مختلف نظیر:
- جاوا اسکریپت
- جاوا
- Ruby
- PHP
- پایتون
- SQL
- Perl
- لینوکس
- یونیکس
- Shell
- Microsoft ASP.NET MVC
- Web API
- Node.js
- آشنایی با ابزارهای «رابط کاربری» (User Interface) و فریمورکها
- توانایی رهبری و آماده سازی و تکمیل سیستمهای پیچیده نرمافزاری
- توانمندی مدیریت چندین پروژه
- داشتن درک خوبی از معماری کامپیوتر، سیستم عاملها و ساختار دادهها
- توانایی کار در محیطی پویا و مواجه شدن با مسائل پیشبینی نشده
- توانمندی در تبدیل نیازمندیها به مفاهیم مربوطه در طراحی نرمافزار
- داشتن همکاری تیمی به خصوص تیمهای «اسکرام چابک» (Agile Scrum)
جمعبندی
با توجه به گسترش دنیای فناوری اطلاعات و برنامه نویسی، فرصتهای شغلی متعددی در این حوزه وجود دارند؛ بنابراین متقاضیان بسیاری برای رسیدن به این جایگاههای شغلی در پی تقویت مهارتهای فنی و غیرفنی خود هستند. معمولاً در حیطه توسعه نرمافزار، چندین موقعیت شغلی وجود دارند که به لحاظ مهارتهای تخصصی و غیرتخصصی، همپوشانی بسیاری با یکدیگر دارند، به نحوی که در اغلب اوقات از دید افراد، برخی از این مشاغل یکسان تلقی میشوند.
در مقاله حاضر با عنوان «تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده و مهندس نرم افزار» سعی بر این بود تا در ابتدا با جزئیات به توضیح تفاوت برنامه نویس با توسعه دهنده نرمافزار پرداخته شده و سپس مقایسهای بین این دو سمت شغلی با مهندس نرمافزار و کدنویس انجام شود. به عبارتی، افراد علاقهمند به حیطه توسعه نرمافزار میتوانند از طریق مطالعه مطلب فوق با وظایف و مهارتهای فنی و غیرفنی هر یک از چهار سمت شغلی مذکور آشنا شوند و در راستای فعالیت در هر یک از این مشاغل، به کسب دانش و تجربه بپردازند.