بسیاری از برنامه نویسان بر این باورند که مقایسه زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت و زبان PHP بحثی بی‌فایده است، زیرا هر کدام از این زبان‌ها اهداف متفاوتی را دنبال می‌کنند. اما با این حال بسیاری از افراد مهم است بدانند جاوا اسکریپت یا PHP کدامیک بهتر است. وقتی صحبت از مقایسه جاوا اسکریپت با PHP می‌شود به نظر می‌رسد رایج‌ترین جواب این باشد که PHP زبانی «سمت سرور» (Server Side) و جاوا اسکریپت زبانی «سمت سرویس‌ گیرنده یا سمت کلاینت» (Client Side) است. اگر چه امروزه با وجود فریمورک‌هایی مانند: «نود جی اس» (Node.js)، «انگولار» (Angular.js) و «ری اکت» (React.js)، جاوا اسکریپت در سمت سرور نیز به کار گرفته می‌شود.

در این مطلب آموزشی از «مجله تم آف» قرار بر این است تا در رابطه با پرسش جاوا اسکریپت یا PHP کدامیک بهتر است، اطلاعات جامعی ارائه شود و شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو زبان محبوب از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار گیرد. پس از پایان مطالعه این مطلب کاربر درک روشنی از مقایسه این دو زبان برنامه نویسی به دست خواهد آورد و می‌تواند بهتر تصمیم را در این خصوص بگیرد که کدام زبان برای پیشبرد اهداف مناسب‌تر است.

زبان برنامه نویسی PHP چیست؟

PHP مخفف عبارت «Personal Hypertext Preprocessor» به معنای «پیش پردازشگر فرامتن شخصی» است و این زبان نوعی زبان برنامه نویسی سمت سرور به حساب می‌آید. PHP یکی از فناوری‌های پایه و اساسی وب است که امروزه بیشتر وب‌سایت‌های موجود در سطح وب از آن بهره می‌برند. زبان برنامه نویسی PHP به کاربران اجازه می‌دهد وب‌سایت‌هایی پویا و تعاملی بسازند و عملکردها و ویژگی‌های بسیار پیشرفته‌ای را در وب‌سایت خود پیاده‌سازی کنند.

همچنین زبان برنامه نویسی محبوب  PHP به کاربران و برنامه نویسان امکان می‌دهد وب‌سایت‌های مبتنی بر پایگاه داده بسازند. با استفاده از زبان برنامه نویسی PHP امکان ساخت گالری تصاویر، صفحات ورود و غیره فراهم شده است. همچنین به دلیل اینکه PHP زبانی منبع آزد به حساب می‌آید، قابلیت این را دارد که روی اغلب سیستم عامل‌های روز دنیا مانند ویندوز، مک OS، لینوکس و یونیکس اجرا شود. یادگیری PHP و نحوه استفاده از آن نسبتاً آسان است.

نمونه ابزارهای ساخته شده با PHP

از نمونه‌ ابزارهایی که با PHP پیاده‌سازی شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• «سیستم‌های مدیریت محتوا» (CMS) مانند وردپرس، Drupal، جوملا و سایر موارد.
• سرورهایی مانند «MariaDB» ،«SQL» ،«Postgresql» ،«Sybase» و غیره.

کاربرد PHP چیست؟

PHP کاربردهای گسترده‌ای دارد. قابل‌توجه‌ترین کاربرد این زبان ساخت صفحات وب پویا است و طبق آمار «BuiltWith» امروزه بیش از 34 میلیون وب‌سایت از این زبان برنامه نویسی در بخش بک‌اند خود استفاده می‌کنند.

شاخص‌ترین وب‌سایت‌هایی که از این زبان استفاده می‌کنند به صورت موارد زیر هستند:

• نایکی
• Salesforce
• والمارت
• و سایر موارد

همچنین PHP برای پروژه‌هایی که نیاز به احراز هویت کاربران دارند گزینه بسیار مناسبی است و برای این هدف از ابزارهایی مانند مدیریت کوکی، احراز هویت با نام کاربری و رمز عبور و همچنین احراز هویت دو مرحله‌ای استفاده می‌کند. از طرفی PHP برای کار با پایگاه‌های داده بسیار گزینه مناسبی است زیرا می‌تواند با طیف گسترده‌ای از آن‌ها ارتباط برقرار کند.

این زبان محبوب همچنین دارای امنیت داده داخلی برای مدیریت ورودی کاربر، به منظور محافظت در برابر تهدیداتی مانند آسیب‌پذیری‌ تزریق SQL است و در ساخت برنامه‌های بلادرنگ مانند ربات‌های گفتگو و پیام‌رسان‌های فوری نیز محبوبیت زیادی دارد. با توجه به نکات گفته شده می‌توان بیان داشت که از لحاظ انجام امور بک‌اند، ارتباط با پایگاه داده و پیاده‌سازی پروژه‌های بلادرنگ، در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP، زبان برنامه نویسی PHP انتخاب منطقی‌تر است.

زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت چیست؟

جاوا اسکریپت نوعی زبان برنامه نویسی کم‌حجم و سطح بالا به حساب می‌آید که بیشتر در کاربردهای سمت کلاینت یا سمت سرویس‌گیرنده به کار گرفته می‌شود و به صورت کلی می‌توان گفت امروزه در بیشتر مرورگرهای مدرن و معروف دنیا برای ساخت صفحات وب تعاملی و پویا مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر پروژه‌های سمت وب امروزه جاوا اسکریپت در توسعه بازی، توسعه برنامه‌های موبایل و دسکتاپ، همچنین برنامه نویسی سمت سرور و غیره نیز استفاده می‌شود.

جاوا اسکریپت نیازی به کامپایل مجدد ندارد و به همین دلیل بازده زمانی را برای کاربران بسیار افزایش می‌دهد. همچنین جاوا اسکریپت به دلیل وجود چارچوب‌های بسیار کاربردی مانند Node.js و Angular.js و غیره امور توسعه را برای برنامه نویسان بسیار آسان کرده است و قابلیت‌های بسیار بیشتری را در توسعه وب ارائه می‌دهد.

نمونه ابزارهای ساخته شده با جاوا اسکریپت

از نمونه‌ ابزارهایی که با جاوا اسکریپت پیاده‌سازی شده‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فناوری‌های فرانت‌اند یا سمت کلاینت مانند موارد زیر:
  • Angular JS
  • «جی کوئری» (JQuery)
  • Ember js
  • Node.js
  • Reactjs
  • و غیره
• فناوری‌های بک‌اند یا سمت سرور مانند موارد زیر:
  • «مونگو دی بی» (MongoDB)
  • Node.js
  • Express.js
  • و غیره

کاربرد جاوا اسکریپت چیست؟

کاربردهای جاوا اسکریپت آن‌قدر گسترده شده‌اند که شاید منطقی باشد این سؤال را این‌طور مطرح  که جاوا اسکریپت برای چه چیزی استفاده نمی‌شود.

به غیر از توسعه وب و ساخت وب‌سایت‌های تعاملی و جذاب، جاوا اسکریپت در موارد زیر نیز کاربرد دارد.

• توسعه برنامه‌های موبایل
• توسعه وب سرورها
• توسعه بازی
• ساخت ربات‌های چت
• ساخت پهپادهای قابل برنامه‌ریزی
• و بسیاری از موارد دیگر

خاستگاه جاوا اسکریپت و PHP

PHP زبانی منبع آزاد است که در سال ١٣٧٤ شمسی (1995 میلادی) به وسیله شخصی به نام «Rasmus Lerdorf» ایجاد شد. نام این زبان ابتدا از عبارت «Personal Home Page» گرفته شد که معنی آن «ابزارهای صفحه اصلی شخصی» است که این ابزارها مجموعه‌ای از اسکریپت‌هایی بودند که توسط «Rasmus» برای ردیابی بازدید از سایت خود استفاده می‌شدند. با توسعه  «PHP 3.0»، این عبارت به «Personal Hypertext Preprocesso» تغیر یافت.

جاوا اسکریپت نیز در سال ١٣٧٤ شمسی (1995 میلادی) به وسیله شخصی به نام «برندان ایچ» (Brendan Eich) در شرکت «نت اسکیپ» (Netscape ) توسعه یافت. این زبان ابتدا با نام «Moca» شناخته می‌شود و بعداً به «LiveScript» تغییر نام داد. همچنین بعد از نام LiveScript، نام این زبان به جاوا اسکریپت امروزی تغییر کرد. اگرچه نام اصلی این زبان در حال حاضر «ECMAScript» ولی همه آن را با نام جاوا اسکریپت می‌شناسند.

حال که مقدمه‌ای مختصر در رابطه با جاوا اسکریپت و PHP ارائه شد، در ادامه نوبت به بررسی ابعاد مختلی مقایسه این دو زبان برای رسیدن به پاسخ این سؤال که جاوا اسکریپت یا PHP کدام مناسب‌تر است، خواهد رسید.

جاوا اسکریپت یا PHP

اصولاً مقایسه جاوا اسکریپت و PHP برای رسیدن به پاسخی دقیقی برای اینکه مشخص شود که جاوا اسکریپت یا PHP کدام یک مناسب‌تر است، نیازمند بررسی دقیق عملکردها، ریشه‌های این دو زبان، تفاوت‌ها و شباهت‌ها، کاربردها و بسیاری از ابعاد مختلف دیگر است. این که به صورت قطعی گفته شود مثلاً جاوا اسکریپت از PHP برتر است یا برعکس، شاید ادعای درستی نباشد چون هرکدام از این دو زبان‌، کاربردها، مزایا و معایب و ویژگی‌های خاص خودشان را دارند. در ادامه مقایسه این دو زبان محبوب از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در این مطلب جاوا اسکریپت و PHP در جنبه‌های زیر مورد مقایسه قرار می‌گیرند:

• شباهت‌ها
• تفاوت‌ها
• کاربردها
• دسترس‌پذیری
• کلاس و اشیا
• سرعت
• میزان استفاده و تقاضای بازار
• و غیره

شباهت‌ های پی اچ پی و جاوا اسکریپت چیست؟

اولین مقایسه رسمی در این مطلب بین این دو زبان مذکور برای رسیدن به پاسخ اینکه جاوا اسکریپت یا PHP کدام یکی بهتر است، مربوط به بررسی شباهت‌های این دو زبان است. هر دو زبان جاوا اسکریپت و پی اچ پی، شی گرا و مفسری هستند. همچنین هردوی آن‌ها زبان‌هایی منبع آزاد و مستقل از پلتفرم به حساب می‌آیند و ویژگی‌های مدیریت حافظه را ارائه می‌دهند. هم جاوا اسکریپت و هم PHP به متغیرها حساس هستند و هردو از چارچوب‌های مختلف و همچنین از پروتکل HTTP پشتیبانی می‌کنند.

PHP به دلیل ویژگی‌های برنامه نویسی شی گرا مشهور است و از طرف دیگر جاوا اسکریپت نیز می‌تواند ویژگی‌های شی گرایی را با استفاده از «توابع کپسوله ‌شده» (Encapsulated Functions) تقلید کند. این ویژگی‌ها در PHP به‌عنوان متغیرها و متدهای محلی شناسایی شناخته می‌شوند. جدول زیر درک بهتری از شباهت‌های جاوا اسکریپت و پی اچ پی به کاربران می‌دهد.

ویژگی‌های مشابه PHP و JavaScript	JavaScript	PHP
شی گرا	بله	بله
آسان برای استفاده از کدهای موجود	بله	بله
حساس به حروف کوچک و بزرگ در متغیرها	بله	بله
نیاز به HTTP برای اجرا	بله	بله
پشتیبانی از فریمورک	بله	بله
مستقل از پلتفرم	بله	بله
مدیریت حافظه	بله	بله
پشتیبانی از کتابخانه	بله	بله
مدیریت خطا	بله	بله

علاوه بر شباهت‌هایی که این دو زبان باهم دارند از منظری دیگر نیز می‌توان این دو زبان را باهم مقایسه کرد. جاوا اسکریپت و PHP قابلیت ترکیب شدن باهم را درند و می‌توان با استفاده از آن‌ها وب‌سایت‌های بسیار قدرتمندی را ساخت. شیوه ترکیب این دو زبان به این‌گونه است که از جاوا اسکریپت برای بخش بصری وب‌سایت یا همان بخش فرانت‌اند و از PHP برای بخش بک آن استفاده می‌شود. PHP برای بخش بک‌اند به دلیل وجود فریمورک‌ها و کتابخانه‌های زیادی برای این کار، بسیار گزینه ایده آلی به حساب می‌آید. امروزه معمولاً در توسعه بازی‌های آنلاین از ترکیب جاوا اسکریپت و PHP استفاده می‌شود.

در ادامه این مطلب از مقایسه این دو زبان برای درک بهتر اینکه جاوا اسکریپت یا PHP کدام بهتر است، فهرست عناصر زیر از منظر شباهت این دو زبان مورد بحث واقع خواهند شد.

• نوع زبان
• تعریف متغیرها
• کلاس و «اشیا» (Object)
• تقاضای بازار
• مستندات

شباهت جاوا اسکریپت و PHP از منظر نوع زبان

برخلاف زبان‌های برنامه نویسی مانند جاوا یا «سی‌پلاس‌پلاس» (C++‎) که نوعی زبان برنامه نویسی مطلق و بنیادی هستند، پی اچ پی و جاوا اسکریپت هر دو نوعی زبان برنامه نویسی اسکریپتی به حساب می‌آیند. زبان‌های اسکریپتی به جای کامپایل شدن، تفسیر می‌شوند و این یعنی کدهای نوشته شده با این دو زبان به جای اینکه به صورت مستقیم به کد ماشین تبدیل شوند، از طریق ابزارهای شخص ثالث به کد ماشین تبدیل خواهند شد و این امر بر زمان اجرای آن‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

برای مثال فرض بر این است که کاربری می‌خواهد مقاله‌ای را به زبان فرانسوی ترجمه کند، اگر خودش این زبان را بلد باشد و به صورت مستقیم آن را انجام دهد، این می‌شود زبان نوع کامپایلری و اگر از طریق مترجمی این کار را انجام دهد، این می‌شود نوعی زبان مفسری. به همین دلیل است که زبان‌های کامپایلری از زبان‌های مفسری بسیار سریع‌تر هستند.

شباهت جاوا اسکریپت و PHP از نظر تعریف متغیر

یکی دیگر از جنبه‌های مورد بحث در رابطه با اینکه جاوا اسکریپت یا PHP کدام بهتر است، بررسی از منظر تعریف متغیر خواهد بود. هر دوی این زبان‌ها از این لحاظ شبیه هم هستند و هر دو در واقع زبانی با «تخصیص نوع پویا» (Dynamic Type) به حساب می‌آیند.

این یعنی نیازی نیست برنامه‌نویس در هنگام تعریف متغیر، نوع آن را مشخص کند و نوع داده آن به صورت خودکار تعیین می‌شود. مثال‌های زیر این موضوع را در هر دو زبان جاوا اسکریپت و PHP نشان می‌دهد. مثال مربوط به تعریف متغیر برای PHP به صورت زیر است:

$x = 'Hello world';

$y = 'Bonjour le monde';

مثال مربوط به تعریف متغیر برای جاوا اسکریپت به صورت زیر است:

var x = 'Coding is fun';

let y = 'No, honestly';

این متغیرها در هر دو زبان جاوا اسکریپت و پی اچ پی به عنوان رشته (مجموعه‌ای از کاراکترها) شناسایی می‌شوند، ولی در زبان‌هایی با «تعیین نوع ایستا» (Static Type) مانند جاوا روال به این صورت نیست و باید از اول تعیین شود که چه نوع متغیری استفاده خواهد شد. برای مثال، عدد صحیح در جاوا به صورت زیر تعریف می‌شود:

int x = 5;

این کار برای جاوا اسکریپت و پی اچ پی با قابلیت تعیین نوع پویا امکان‌پذیر است. این یعنی می‌توان به راحتی نوع داده را با تعریف مجدد آن در کدها تغییر داد. مثال بالا در زبان جاوا اسکریپت به صورت زیر است:

x = 3.14195;

مثال بالا در زبان پی اچ پی به صورت زیر است:

$x = 5;

در دو مثال بالا، از آنجایی که نوع داده به صراحت در PHP یا جاوا اسکریپت تعریف نشده‌اند، به توابعی نیاز خواهد بود تا برای کاربر مشخص شود دارد با چه نوع داده‌ای کار می‌کند. در جاوا اسکریپت از تابعی به نام typeof

 برای انجام این کار استفاده می‌شود و در PHP از تابعی به نام gettype

 استفاده خواهد شد. همچنین در نسخه جدید و بهبود یافته این زبان (PHP 8) تابع get_debug_type

 نیز برای این هدف وجود دارد.

همچنین شایان ذکر است این زبان‌ها از روش‌های مختلفی برای اعلان متغیرها استفاده می‌کنند. PHP همه متغیرها را به صورت متغیر محلی در نظر می‌گیرد، مگر اینکه به عنوان متغیر سراسری اعلان شود. این مسئله برای جاوا اسکریپت متفاوت است. برای اعلان متغیر محلی در جاوا اسکریپت، باید از کلمه کلیدی var

 استفاده کرد، در غیر این صورت به طور پیش‌فرض متغیر به صورت سراسری در نظر گرفته می‌شود. مثال‌های زیر این موضوع را برای دو زبان مذکور نشان می‌دهند. اعلان متغیر در PHP به صورت زیر است:

unction bar()

{

    $variable_a = 'value';     // Local variable declaration.

}

     function bar)

{

     global $variable_b;   // Global variable declaration.

     $variable_b = 'value';

 } 

اعلان متغیر در جاوا اسکریپت به صورت زیر است:

function bar()

{

   var variableA = 'value'; // Local variable with use of "var".

 }

function bar()

{

   variableB = 'value'; // Global variable, no "var" declaration.

}

نکته مهم دیگری که در تعریف متغیرها با این دو زبان باید در نظر گرفته شود، در رابطه با متغیرهای بولی (دودویی) است. زبان برنامه نویسی PHP کلمه کلیدی true

 را به دو صورت تایپ با حروف کوچک و بزرگ می‌پذیرد ولی جاوا اسکریپت این کلمه کلیدی را تنها زمانی درست تشخیص می‌دهد که کاملاً با حروف کوچک نوشته شود. مثال زیر در رابطه با این موضوع است.

مثال نحوه برخورد با متغیر بولی در جاوا اسکریپت به صورت زیر است.

typeof(true); // 'boolean'

typeof(True); // 'undefined‘

typeof(TRUE); // 'undefined'

مثال نحوه برخورد با متغیر بولی درPHP به صورت زیر است:

is_boolean(true); // TRUE

is_boolean(True); // TRUE

is_boolean(TRUE); // TRUE

همچنین همان‌طور که گفته شد، جاوا اسکریپت و PHP هر دو خصوص تشخیص متغیرها به حروف بزرگ و کوچک حساس هستند، با این حال PHP در هنگام برخورد با کلاس یا تابع به این مسئله حساس نیست ولی جاوا اسکریپت حساس است.

 

شباهت جاوا اسکریپت و PHP از نظر تعریف کلاس و اشیا

مسئله مهم دیگر در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP، مسئله کلاس‌ها و اشیا است که در این بخش مورد بحث واقع خواهد شد. هیچ یک از این دو زبان در اصل شی گرا نبودند و در طول زمان شی‎ گرایی با تکامل این دو زبان به آن‌ها اضافه شده است. قابلیت ایجاد کلاس و اشیا به PHP در سال ۱۳۸۲ (یا ۲۰۰۴ میلادی) در این زبان ایجاد شد.

همچنین زبان جاوا اسکریپت تا مدت‌ها بعد از توسعه، از اشیا یا کلاس‌ها استفاده نمی‌کرد و این دو قابلیت در سال ۱۳۹۳ (یا همان ۲۰۱۵) و با معرفی جاوا اسکریپت مُدرن یا «ES6» وارد این زبان شدند. به صورت کلی می‌توان گفت در این دو زبان برنامه نویسی، کلاس نوعی گروه‌بندی عمومی از اشیا است. همچنین شی موجودی به حساب می‌آید که با ویژگی و رفتار خاص خودش از سایر اشیا متمایز می‌شود.

بازی «سیاه‌چال و اژدها» (Dungeons and Dragons | D&D) نمونه خوبی برای درک کلاس و شی در برنامه نویسی خواهد بود. در این بازی، شخصیت بازیکن مربوط به یک شی است. همچنین هر شخصیتی متعلق به کلاس شخصیت خواهد بود. اشیاء می‌توانند هر تعداد خاصیت را داشته باشند که کاربر می‌خواهد تعریف کند. بنابراین، ویژگی‌های کاراکتر ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• نام
• نژاد
• توانایی‌ها (قدرت، هوش، زبردستی، جذابیت و غیره)
• تیپ شخصیتی (به عنوان مثال جسور، ترسو، کنجکاو)

می‌توان از متدهای شی برای بازیابی اطلاعات مربوط به شی استفاده کرد. در اینجا نمونه کد PHP از تعریف کلاس و شی آورده شده است:

name = $name;

$this->race = $race;

$this->intelligence = $intelligence;

}

# Define object methods

// Get the name

function get_name() {

return $this->name;

}

// Get the race

function get_race() {

return $this->race;

}

// Get intelligence

function get_intelligence() {

return $this->intelligence;

}

} // end Sorcerer class

// Create a Sorcerer

$yensid = new Sorcerer("Yen Sid", "Human", 18);

# Output the object properties in the browser

echo $yensid->get_name();

echo "
";

echo $yensid->get_race();

echo "
";

echo 'Intelligence: ';

echo $yensid->get_intelligence();

?>

زمانی که این قطعه کد به فایل HTML اضافه می‌شود، خروجی در مرورگر باید به صورت زیر باشد:

Yen Sid

Human

Intelligence: 18

همچنین در اینجا می‌توان متدهایی تعریف کرد که این متدها اقداماتی هستند که اشیا انجام می‌دهند. در این بازی، عناصر زیر را می‌توان به عنوان متد لحاظ کرد:

• surpriseAttack()

   ‎

• disarmTrap()

   ‎

• castSpell()‎
• resistPoison(‎)

زمانی که متدی بر روی شی اجرا می‌شود، نتیجه ممکن است به ویژگی‌های شی وابسته باشد.

 

تقاضای بازار کار برای جاوا اسکریپت و PHP چگونه است؟

مسئله مهم دیگری که باید در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP  به آن توجه داشت، تقاضا و بازار کار آن‌ها است که از این لحاظ هم شباهت‌هایی بین آن‌ها وجود دارد. به صورت کلی می‌توان گفت که تقاضا برای هر دو زبان در بازار فعلی زیاد است.

در ایالات متحده آمریکا به طور متوسط درآمد برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت و PHP حدود 80000 دلار در سال است. آمار دقیق و مشخصی برای متوسط درآمد این دو زبان در ایران وجود ندارد، ولی به لحاظ تقاضا تقریباً در یک رده قرار دارند.

مستندات و اسناد رسمی برای دو زبان PHP و جاوا اسکریپت

یکی دیگر از اشتراکاتی که در مسئله انتخاب جاوا اسکریپت یا PHP مهم است، مسئله مربوط به وجود مستندات آن‌ها خواهد بود. متأسفانه مستندات موجود برای این دو زبان چندان کاربرپسند نیستند و بیشتر برای افراد با تجربه نوشته‌ شده‌اند تا برای افراد تازه ‌وارد. مستندات این دو زبان را می‌توان از طریق دو لینک زیر بررسی کرد.

• مستندات PHP [+]
• مستندات زبان ECMAScript 2020 [+]

فردی به نام «کریس فردیناندی» (Chris Ferdinandi) که یکی از اساتید جاوا اسکریپت در سطح اول دنیا است، از نبود مستندات قانع‌کننده برای این زبان ابراز تأسف می‌کند و میگویید یکی از دلایلی که موجب شد این فرد دیر به تسلط کافی بر این زبان برسد، همین مسئله بوده است.

تفاوت بین PHP و جاوا اسکریپت چیست ؟

یکی دیگر از جنبه‌های مهمی که در رسیدن به پاسخ اینکه جاوا اسکریپت یا PHP کدام بهتر است بسیار حائز اهمیت خواهد بود، جنبه بررسی تفاوت‌های این دو زبان است. جدا از شباهت‌های PHP و جاوا اسکریپت، هر کدام از این دو زبان بسته به نحوه استفاده و زمان استفاده از آن‌ها، مزایا، معایب و ابزارهای متفاوتی دارند.

مهم‌ترین نکته در بررسی تفاوت‌های این دو زبان، توجه به این اصل است که جاوا اسکریپت برای توسعه بخش فرانت‌اند (توسعه سمت کلاینت) و PHP برای توسعه بخش بک‌اند (توسعه سمت سرور) مناسب هستند. با در نظر گرفتن این اصل می‌توان تفاوت‌های این دو زبان را بهتر و مناسب‌تر درک کرد. به صورت کلی تفاوت‌های این دو زبان را می‌توان در جنبه‌هایی که در زیر فهرست شده‌اند، به صورت کامل بررسی کرد.

• برنامه نویسی سمت سرور در مقابل برنامه نویسی سمت مشتری
• Frontend در مقابل Backend
• ترکیب با زبان‌های دیگر
• حساسیت به حروف کوچک
• «سینتکس» (Syntax)
• تعاریف متغیر و ثابت
• آرایه‌ها
• یکپارچه‌سازی پایگاه داده
• «نخ» (Thread)
• سرعت
• مدیرت بسته
• استفاده در وب
• و موارد دیگر

برنامه نویسی سمت سرور در مقابل برنامه نویسی سمت مشتری

همان‌طور که در ابتدا نیز به آن اشاره شد، PHP نوعی زبان برنامه نویسی سمت سرور است. این یعنی این زبان روی وب سرور قابلیت اجرا را دارد. این نوع برنامه نویسی برای ارائه محتوای پویا (معمولاً از پایگاه داده) به کاربران بسیار مفید است. برای مثال، زمانی که کاربری به نام علی وارد وب‌سایتی می‌شود و پیام خوش‌آمد‌گویی «سلام علی» برای آن کاربر ظاهر می‌شود، در واقع این نوعی محتوای پویا به حساب می‌آید.

برنامه نویسی سمت سرور بیشتر در مورد امور تجارت الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، افزونه «ووکامرس» «Woocommerce» وردپرس که معروف‌ترین افزونه دیجیتال مارکتینگ و فروشگاه‌ساز وردپرس است، بیش از ١٠٠ افزونه جانبی دیگر دارد که همگی با زبان برنامه نویسی PHP نوشته شده‌اند. این افزونه‌ها از طریق APIهای مختلف کار می‌کنند.

از طرفی دیگر، زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت نوعی زبان برنامه نویسی سمت کلاینت یا سمت مشتری (سرویس‌گیرنده) است و با این اوصاف، قابلیت اجرا روی انواع دستگاه مشتری مانند لپ‌تاپ، تلفن یا تبلت را دارد. جاوا اسکریپت می‌تواند DOM را که مخفف «مدل شی گرای سند | Document Object Model» است، دستکاری کند. افزونه پرسش و پاسخ «آکاردئون» (Accordion) نمونه خوبی از برنامه نویسی جاوا اسکریپت است که برنامه نویسی سمت کلاینت را به خوبی نمایان می‌کند.

برای مثال زمانی که در این افزونه روی سؤالی کلیک می‌شود، کنترل کننده رویداد جاوا اسکریپت نمایشگر CSS یا ویژگی‌های بصری را روشن یا خاموش می‌کند و پاسخ مربوطه را نشان می‌دهد یا آن را پنهان می‌کند. در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP باید به این مسئله توجه داشت که کدام روند برای کاربر مناسب است. آیا به برنامه نویسی سمت سرور علاقه داریم یا به برنامه نویسی سمت کلاینت علاقه‌مند هستیم؟ با روشن شدن این مسئله، تا حدود زیادی کاربر می‌تواند مسیر درست را انتخاب کند.

تفاوت پی اچ پی و جاوا اسکریپت از منظر فرانت‌ اند و بک‌ اند

همان‌طور که در بالا نیز به آن اشاره شد، PHP در پس‌زمینه یا بک‌اند وب‌سایت‌ها اجرا می‌شود و همه کاربرانی که از سایت بازدید می‌کنند آن را نمی‌بینند. این یعنی که زبان PHP تمام کارهای خود را روی وب سرور انجام می‌دهد. از طرفی جاوا اسکریپت معمولاً در بخش فرانت‌اند اجرا می‌شود و کاربران با آن تعامل مستقیم دارند.

با این وجود جاوا اسکریپت امروزه به لطف توسعه فریمورک نود جی اس در سال ۱۳۸۷ (یا ۲۰۰۹ میلادی) در بخش بک‌اند نیز استفاده می‌شود و از این رو می‌توان جاوا اسکریپت را زبان «تمام پُشته» (Full Stack) دانست.

تفاوت PHP و Javascript از لحاظ قابلیت ترکیب با زبان های دیگر

از آنجا که زبان PHP نوعی زبان بک‌اند به حساب می‌آید، در نتیجه بخشی از پشته «LAMP» یعنی «Linux ،Apache ،MySQL ،PHP» است. PHP می‌تواند با HTML ادغام شود.

این قابلیت به صورت واضح با بررسی برنامه‌های وب از جمله وردپرس به خوبی قابل درک است. برای مثال فایل «Index.php» از قالب 2020 وردپرس حاوی قطعه کد زیر است:

با این حال ترکیب زبان برنامه نویسی PHP با سایر زبان‌های توسعه وب کمی دشوار است و برای این کار کاربر نه تنها باید به PHP مسلط باشد، بلکه باید تسلط خوبی روی زبان‌های دیگر نیز داشته باشد. از طرفی دیگر برنامه‌نویسان جاوا اسکریپت از منظر قابلیت ترکیب با زبان‌های دیگر آزادی عمل بیشتری دارند و می‌توانند همراه جاوا اسکریپت از  «CSS» ،«HTML» ،«XML« و «Ajax» استفاده کنند.

با توجه به توضیحاتی که در این رابطه بیان شد، می‌توان گفت که در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP مسئله قابلیت ترکیب با زبان‌های دیگر نیز تا حدودی حائز اهمیت است.

تفاوت پی اچ پی و جاوا اسکریپت از لحاظ حساسیت به حروف کوچک

حساسیت به حروف بزرگ و کوچک در زبان‌های برنامه نویسی به معنی نام‌گذاری موجودیت‌ها در زبان با حروف کوچک و بزرگ است که در برخی از زبان‌ها تفاوت ایجاد می‌کند. PHP تا حدی به حروف کوچک و بزرگ حساس است.

این مسئله در پی اچ پی برای نام‌گذاری برخی از عناصر اهمیت دارد و برای برخی دیگر اینطور نیست. برای مثال متغیرهای PHP به حروف کوچک و بزرگ حساس هستند. مثال زیر در این رابطه بسیار مهم است.

$dog = "chihuahua";

در این رابطه اگر کاربر سعی کند مقدار $DOG‎‎

 را بعداً در کد خود دریافت کند با خطا مواجه می‌شود. همچنین شایان‌ ذکر است که، توابع PHP به حروف بزرگ و کوچک حساس هستند. برای مثال تابعی به نام dogFetch()‎

 در زیر ایجاد شده است.

function dogFetch() {

// your code to run when the function is called

}

در مثال فوق اگر تابع DogFetch()‎

 فراخوانی شود، تابع همچنان اجرا خواهد شد. با این حال، این روش کدنویسی خوبی نیست و ناسازگاری به وجود می‌آورد. از طرف دیگر جاوا اسکریپت کاملاً به حروف بزرگ و کوچک حساس است. مثلاً متغیرهایی به نام Salam

 ، salam

  و SALAM

 همگی با هم متمایز هستند.

میزان استفاده از PHP و جاوا اسکریپت

گزارشی از وب‌سایت «W3tech.com» تفاوت درصد وب‌سایت‌های ساخته شده با فناوری‌های PHP در مقابل جاوا اسکریپت را نشان می‌دهد که تصویر زیر حاکی از آن است.

تصویر بالا نشان می‌دهد که تقریباً ۷۹ درصد از وب‌سایت‌های جهان در بخش بک‌اند و سمت سرور از PHP استفاده می‌کنند و این آمار برای جاوا اسکریپت تنها ۷ درصد است. همچنین ۷۷.۴ درصد از وب‌سایت‌هایی که در رتبه بدنی 1000000 وب‌سایت برتر جهان قرار دارند نیز از پی اچ پی بهره می‌برد.

این آمار در بخش فرانت‌اند کاملاً به سود جاوا اسکریپت است و این زبان سایر زبان‌ها را در این زمینه پشت سر می‌گذارد. آمار و ارقام به دست آمده در تحقیق وب‌سایت «W3tech.com» نشان می‌دهد که ۹۵.۲ درصد وب‌سایت‌های جهان در بخش فرانت‌اند از جاوا اسکریپت استفاده می‌کنند. این مسئله می‌تواند درک واضحی را به کاربر از میزان استفاده و کاربردهای این دو زبان بدهد و در رسیدن به پاسخ اینکه جاوا اسکریپت بهتر است یا PHP بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

تفاوت سینتکس جاوا اسکریپت و PHP

یکی دیگر از جنبه‌هایی که برای انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP باید به آن توجه داشت، مربوط به سینتکس این زبان‌ها است. سینتکس به مجموعه قواعدی گفته می‌شود که بر زبان‌های برنامه نویسی حاکم بوده و شامل ترتیب کلمات، دستور زبان، علامت‌گذاری و بسیاری از موارد دیگر است.

برخلاف انسان‌ها که از کلمات اشتباه استفاده می‌کنند و به راحتی از آن می‌گذرند، در صورت اشتباه به کار بردن یا نوشتن کلمات در زبان کامپیوترها، کل روند کدنویسی با مشکل مواجه شده و خطا به وجود می‌آید. جاوا اسکریپت و پی اچ پی هر دو در نظرات تک‌خطی (کامنت گذاری)، دستور اسلش دوگانه رو به ‌جلو یکسان هستند.

نکته: نظرات یا کامنت توضیحاتی قابل خواندن هستند که برنامه نویس برای درک آسان‌تر کدهای خود به برنامه اضافه می‌کند و این توضیحات و نظرات توسط کامپایلرها و مفسرها نادیده گرفته می‌شود.

 

مثال‌های زیر در این رابطه مهم هستند.

// This is a comment

قطعه کد بالا در کامنت‌گذاری هم برای جاوا اسکریپت و هم برای PHP صحیح است ولی با این حال در PHP شکل دیگری نیز برای این کار وجود دارد که به صورت زیر است:

# This is a comment

اگر کاربر سعی کند از علامت شارپ (#) در جاوا اسکریپت برای نظرات استفاده کند، با خطا موجه خواهد شد. مثال زیر در این رابطه آورده شده است:

# This is a Comment

Uncaught SyntaxError: private fields are not currently supported

دو مثال دیگر زیر نیز برای درک بهتر این قواعد بسیار مهم است:

مثال ۱ – در زبان پی اچ پی:

Hello!";

?>

مثال 2 – در زبان جاوا اسکریپت:

// JavaScript single line comment

/* JavaScript

multi-line comment */

alert(“Invalid user name.");

سایر خطاهای سینتکسی برای هر دو زبان مشترک هستند که مهم‌ترین آن‌ها شامل دو مورد زیر است:

• در این دو زبان نقطه‌ویرگول (;) در انتهای خطوط کد وجود ندارد.
• عدم استفاده از یک جفت آکولاد {} برای دستورات شرطی در این دو زبان رایج نیست.

تفاوت تعاریف متغیر و ثابت در جاوا اسکریپت و پی اچ پی

همان‌طور که قبلاً در بالا به آن اشاره شد، جاوا اسکریپت و پی اچ پی روش‌های مختلفی برای اعلان متغیرها دارند. این دو زبان همچنین ثابت‌ها را نیز متفاوت تعریف می‌کنند و این نقطه تمایز در زبان‌های مذکور قابل بحث است. جاوا اسکریپت برای این هدف از سینتکس زیر استفاده می‌کند.

const x = 6;

این ثابت در جاوا اسکریپت بعداً قابل تغییر نیست. همچنین زبان برنامه نویسی PHP از تابعی به نام define()‎

 برای ثابت‌ها استفاده می‌کند که سینتکس آن به صورت زیر است:

define(name, value, case-insensitive)

طبق قراردادهای زبان، ثابت‌های PHP با حروف بزرگ نوشته می‌شوند. مثال زیر این موضوع را بیان می‌کند:

define('MONSTER', 'Sulley');

دو پارامتر اول درون پرانتزها در مثال فوق به خودی خود توضیحی هستند. پارامتر سوم، حساس به حروف کوچک و بزرگ بوده و دارای مقدار پیش‌فرض false

 است. این پارامتر تنها در صورتی که روی true

 تنظیم شود، ثابت به حروف بزرگ و کوچک حساس نخواهد بود. مانند مثال زیر این موضوع را نشان می‌دهد:

define('MONSTER', 'Sulley', true);

تفاوت آرایه‌ ها در JavaScript و پی اچ پی

آرایه‌ها متغیرهایی هستند که می‌توانند بیش از یک مقدار را در خود ذخیره کنند. در زبان برنامه نویسی PHP، آیتم‌های درون آرایه دارای جفت‌های کلید و مقدار مرتبط به هم هستند. مثال زیر شیوه نوشتن آرایه در پی اچ پی را نشان می‌دهد:

 value,

key2 => value2,

...

)

تفاوت اصلی بین PHP و جاوا اسکریپت در این است که PHP آرایه‌ها را به عنوان موجودیت‌های مختلف با سینتکس مختلف در نظر می‌گیرد، در حالی که جاوا اسکریپت با آرایه اینگونه برخورد نخواهد کرد. جاوا اسکریپت به برنامه نویس اجازه می‌دهد تا سینتکس آرایه‌ها و اشیا را آزادانه تغییر دهد. علاوه بر این، جاوا اسکریپت «آرایه‌های انجمنی» (Associative array) ندارد. مثال زیر تعریف آرایه در پی اچ پی با جفت کلید مقدار را نشان می‌دهد.

 "Baggins",

"Sam" => "Gamgee",

"Merry" => "Brandybuck",

"Pippin" => "Took",

);

برای سهولت استفاده، PHP به کاربران اجازه می‌دهد که اشیا را به آرایه و آرایه را به اشیا تبدیل کنند. از طرفی جاوا اسکریپت فقط می‌تواند آرایه‌هایی داشته باشد که دارای اندیس‌های شماره‌گذاری شده هستند. اندیس اولین آرایه از صفر شروع می‌شود. مثال زیر این موضوع را بیان می‌کند.

var mountains = [

"Everest",

"Kilimanjaro",

"Fuji"

];

این مسئله در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP بسیار حائز اهمیت است، زیرا به وضوح به خوانایی و سادگی زبان مربوط خواهد شد.

 

دو مثال زیر برای درک بهتر نحوه برخورد با آرایه و اشیا در این دو زبان نیز مهم هستند:

مثال ١ – نحوه نوشتن آرایه و اشیا در جاوا اسکریپت به صورت زیر است:

// Define an array (longhand).

var roo = new Array(); // New empty array.

var roo = new Array('a', 'b', 'c'); // Numeric index.

// Define an array (shorthand, more common).

var roo = []; // New empty array.

var roo = ['a', 'b', 'c']; // Numeric index.

// Define an object.

var foo = {}; // New empty object.

var foo = { // New populated object.

   a: '1',

   b: '2',

   c: '3‘

 };

مثال ٢ – نحوه نوشتن آرایه و اشیا در زبان پی اچ پی به صورت زیر است:

// Define an array.

$roo = array(); // New empty array.

$roo = array('a', 'b', 'c'); // Numeric index.

$roo = array('a' => '1', 'a' => '2', 'c' => '3'); // Associative.

 

// Define an object.

$foo = new stdClass(); // New empty object.

$foo->a = '1';

$foo->b = '2';

$foo->c = '3';

برای تعامل با پایگاه داده جاوا اسکریپت بهتر است یا پی اچ پی؟

یکی دیگر از تفاوت‌هایی که می‌توان مسئله جاوا اسکریپت یا PHP را از آن منظر مورد بررسی قرار داد، مربوط با نحوه تعامل این دو زبان با پایگاه داده‌ها است. در این رابطه زبان PHP به خوبی با پایگاه داده ارتباط برقرار می‌کند و قابلیت ادغام با پایگاه داده‌هایی مانند MySQL و MariaDB را دارد.

همچنین تعدادی از چارچوب‌های PHP نیز وجود دارند که یکپارچه‌سازی آسان پایگاه داده را فراهم می‌کنند.

استفاده از پایگاه داده در زبان‌های برنامه نویسی برای جستجو، مرتب‌سازی و فیلتر کردن اطلاعات برای ارائه به کاربر بسیار مفید است. از لحاظ سابقه، جاوا اسکریپت قابلیت یکپارچه‌سازی با جاوا اسکریپت را ندارد ولی این مسئله کم‌کم در حال تغییر است و هم‌اکنون «PouchD» یکی از نمونه‌های بارز پایگاه داده جاوا اسکریپت به حساب می‌آید.

تفاوت پی اچ پی و جاوا اسکریپت در همزمانی

«نخ‌بندی» (Threading) به دستورالعمل‌هایی اشاره دارد که زبان برنامه نویسی می‌تواند از عهده آن‌ها برآید. زبان برنامه نویسی PHP از عملکرد چند نخی (چند رشته‌ای) پشتیبانی می‌کند و می‌تواند چندین دستورالعمل را به صورت موازی پردازش کند.

همچنین همزمانی به این معنی است که تا وقتی که تمام رشته‌ها و موضوعات فرعی پردازش نشوند، کار تکمیل نمی‌شود. بدین ترتیب، تمام رشته‌ها هم‌زمان شروع شده و به پایان خواهند رسید. PHP شامل قابلیت «مسدود کردن ورودی/خروجی» چند رشته‌ای برای انجام چندین کار به طور هم‌زمان با رویکردی سیستماتیک است. از طرفی دیگر، جاوا اسکریپت، نوعی اسکریپت کاربردی رشته‌ای به حساب می‌آید و نوعی مدل رویداد محور با اجرای «ورودی/خروجی غیر مسدود کننده» ارائه می‌دهد که تضمین می‌کند همه وظایف به طور هم‌زمان اجرا می‌شوند.

مقایسه جاوا اسکریپت و PHP در مدیریت بسته

بسته‌ها ماژول‌های کد قابل‌استفاده مجددی هستند که هر زبان برنامه نویسی از نوعی مدیریت بسته برای مدیریت و کنترل آن‌ها استفاده می‌کند. برخی از این بسته‌ها برای اجرا وابسته به بسته‌های دیگری هستند. زبان برنامه نویسی PHP دارای دو مدیر بسته «PEAR» و «Composer» است که این دو ابزار مدیریت قابلیت این را دارند که بسته‌های PHP را در مخزن «Packagist» دانلود کنند.

همچنین زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت نیز چندین ابزار برای مدیریت بسته دارد که جمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به «Npm»  و «Yarn» و «Bower» اشاره کرد. از میان این ابزارهای مدیریت بسته، ابزار Npm با بیش از 11 میلیون توسعه‌دهنده در سراسر جهان، محبوب‌ترین آن‌ها به حساب می‌آید.

 

مقیاسه جاوا اسکریپت و پی اچ پی از لحاظ دسترس‌ پذیری

دسترسی‌پذیری نقش مهمی در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP دارد و از تفاوت‌های بارز این دو زبان به حساب می‌آید. دسترس‌پذیری به این معنی است که چه کسی صاحب اسکریپت بوده و چه کسی می‌تواند آن‌ها را تغییر دهد. PHP زبانی منبع آزاد است و کد منبع آن به صورت رایگان در دسترس عموم کاربران قرار دارد.

جامعه اینترنتی صاحب اصلی این زبان است و برای تغییرات دلخواه دست کاربران باز است. در طرف مقابل جاوا اسکریپت نوعی برنامه غیر رایگان و «استاندارد باز» (open standard) به حساب می‌آید که توسط «W3C» و «Ecma International» نگهداری می‌شود.

از نظر سرعت، جاوا اسکریپت یا PHP؟

به صورت کلی جاوا اسکریپت روی سخت‌افزاری مشابه از PHP سریع‌تر است ولی با این حال از آنجا که جاوا اسکریپت روی ماشین‌های سمت کاربر یا کلاینت اجرا می‌شود، اگر ماشین کاربر قدیمی یا کهنه باشد در نتیجه این کار روی سرعت اجرا تأثیر خواهد گذاشت.

از طرفی دیگر سرعت پی اچ پی از زمان انتشار نسخه «PHP 7» به لطف موتور جدیدی که عملکرد را دو برابر کرده و مصرف حافظه را بهبود بخشیده، به طرز چشمگیری بهبود یافته است. PHP 7 در مقایسه با  دو نسخه PHP 5.6، می‌تواند درخواست‌ها را دو برابر بیشتر مدیریت کند و به صورت کلی از هر لحاظی عملکرد این زبان برنامه نویسی با این نسخه بهبود یافته است.

PHP همچنین برای ساخت برنامه‌های بلادرنگ مانند ربات‌های گفتگو یا بازی‌ها بهتر از جاوا اسکریپت عمل می‌کند. انتظار می‌رود انتشار «PHP 8» با (کامپایلر درجا) «Just in Time»، باعث افزایش سرعت PHP شود.

تفاوت PHP و جاوا اسکریپت در محیط‌ های زمان اجرا

هر دو زبان PHP و جاوا اسکریپت محیط‌های «زمان اجرا» (Run-Time) متفاوتی را شامل می‌شوند و با این وجود هردوی آن‌ها را می‌توان به آسانی کدهای HTML ادغام کرد. هر کدام از این دو زبان برای اجرای کدهای خود به مفسرهای مختلفی وابسته هستند. در این میان زبان برنامه نویسی PHP از روش نصب ساده پیروی کرده و از «Zend Engine» به عنوان کامپایلر و موتور زمان اجرا استفاده می‌کند. قابلیت اطمینان، توسعه‌پذیری و عملکرد Zend Engine نقش مهمی در افزایش محبوبیت PHP دارد.

از طرف دیگر با معرفی فریمورک Node js، به عنوان نوعی محیط زمان اجرا برای جاوا اسکریپت، جاوا اسکریپت توانایی انجام وظایفی را به دست می‌آورد که سایر زبان‌های برنامه نویسی سمت سرور می‌توانند آن را انجام دهند که ازجمله مهم‌ترین این توانایی و قابلیت‌ها می‌توان به موارد مانند، مانند دسترسی کنترل‌شده به محتوا، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و تجربه کاربری سفارشی‌ شده اشاره کرد. هر دو مرورگر جاوا اسکریپت و Node.js روی موتور زمان اجرا جاوا اسکریپت V8 اجرا می‌شوند.

PHP ساده تر است یا جاوا اسکریپت؟

یکی دیگر از مهم‌ترین جنبه‌هایی که باید در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP  باید مورد توجه قرار بگیرد، بحث سادگی خواهد بود. بارزترین تفاوت بین PHP و جاوا اسکریپت از لحاظ سادگی این است که یادگیری جاوا اسکریپت به دلیل پیچیدگی، ویژگی‌های پیشرفته، استفاده از «صف رویداد» (Event Queue) و نقض قوانین خاصی که توسط سایر زبان‌های برنامه‌نویسی پشتیبانی می‌شود، سخت‌تر به نظر می‌رسد.

همچنین PHP نیاز  به کتابخانه‌های بزرگ‌تری نسبت به جاوا اسکریپت دارد و بازهم با این حال یادگیری آن آسان‌تر به نظر می‌رسد. به صورت کلی PHP برای هر عملیاتی که کاربر بخواهد نوعی تابع ارائه می‌دهد و هم‌اکنون بسیاری از وب‌سایت‌های بزرگ دنیا مانند فیس‌بوک (متای فعلی) به دلیل ماهیت کاربری ساده از آن استفاده می‌کنند.

 

چه زمانی باید از PHP و چه زمانی از جاوا اسکریپت استفاده کرد؟

مهم‌ترین اصل در پاسخ به اینکه جاوا اسکریپت یا PHP کدام یک بهتر است به این مسئله بازمی‌گردد که برای چه هدفی باید یکی از این دو زبان را انتخاب کرد. هرکدام از این دو زبان مزایا، معایب و کاربردهای مختص به خودشان را دارند. به صورت کلی می‌توان گفت که برای کاربردهای بک‌اند و کار با ابزارهایی مانند آپاچی، لینوکس، MySQL، سیستم‌های مدیریت محتوا مانند دروپال، وردپرس، جوملا و غیره و همچنین سرورهایی مانند PostgreSQL، MariaDB ،Oracle و Sybase زبان برنامه نویسی PHP انتخاب بهتری است.

از طرفی برای کاربردهای سمت مشتری و وظایف فرانت‌اند و در کار با فناوری‌های فرانت‌اند مانند Angular js ،React js ،Backbone.js ،Ember.js و غیره جاوا اسکریپت انتخابی مناسب خواهد بود. همچنین برای ساخت برنامه‌های SPA (برنامه‌های تک‌صفحه‌ای پویا) و کار با فناوری‌های سرور مانند MongoDB ،Express.js ،Node.js و غیره جاوا اسکریپت حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. به صورت کلی در انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP، زبان برنامه نویسی PHP به دلیل در دسترس‌پذیری بالا، منبع آزاد بودن و سادگی، می‌تواند کمی برتری داشته باشد.

نحوه استفاده وردپرس از جاوا اسکریپت و پی اچ پی

به طور سنتی، وردپرس از هر دو زبان استفاده می‌کند، اما PHP بسیار بیشتر از جاوا اسکریپت در وردپرس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با معرفی ویرایشگر معروف گوتنبرگ وردپرس، این معادله  تغییر کرد و هم‌اکنون استفاده از جاوا اسکریپت نیز در این سیستم مدیریت محتوا بسیار قابل توجه شده است.

در زیر نحوه استفاده از این دو زبان توسط جاوا اسکریپت آورده شده است:

• PHP در سیستم مدیریت محتوای وردپرس برای ساخت فایل‌های قالب تم، حلقه، احراز هویت، اعتبارسنجی و دسترسی به پایگاه داده استفاده می‌شود.
• جاوا اسکریپت در سیستم مدیریت محتوای وردپرس تعامل تم و افزونه، اعتبار سنجی سمت مشتری و مدیریت رویداد را بر عهده دارد. مهم‌تر از همه، یادگیری جاوا اسکریپت برای «توسعه بلوک» (Block Development) در وردپرس مورد نیاز است، زیرا بلوک‌ها به چارچوب React JS وابسته هستند.

یادگیری پی اچ پی سخت تر است یا جاوا اسکریپت؟

از آنجایی که یادگیری این دو زبان نسبتاً آسان است، دلیلی وجود ندارند که کاربران نتوانند هم PHP و هم جاوا اسکریپت را یاد بگیرند. هردوی این زبان‌ها بر اصول برنامه نویسی خاصی مانند متغیرها، حلقه‌ها، دستورات شرطی و اشیاء متکی هستند. از آنجایی که PHP نوعی زبان سمت سرور است، برای نوشتن و اجرای کدهای نوشته شده با این زبان به سرور نیاز خواهد بود.

این سرور می‌تواند وب سروری واقعی یا شبیه‌سازی شده باشد. برخی از نمونه وب سرورها برای این هدف «DevKinsta» ،«XAMPP» ،«WAMP» یا «MAMP» هستند. همچنین برای نوشتن و اجرای کدهای جاوا اسکریپت می‌توان این کار را به راحتی در کنسول مرورگر انجام داد. در مرورگر کروم، می‌توان از طریق میانبر «Control+Shift+J» در ویندوز یا «Command+Option+J» در مک به کنسول دسترسی داشته داشت.

یادگیری جاوا اسکریپت از آن لحاظ سخت‌تر است که اکوسیستم بزرگ‌تری دارد و همین مسئله انتخاب بین جاوا اسکریپت و PHP را از منظر سختی یادگیری متفاوت می‌کند و با این شرایط تسلط کامل بر PHP نسبت به جاوا اسکریپت ساده‌تر خواهد بود. سختی یادگیری جاوا اسکریپت به این مربوط می‌شود که زبان جاوا اسکریپت از جاوا اسکریپت وانیلی (جاوا اسکریپت خالص) به فریمورک‌های فراوانی گسترش یافته است. Angular ،Vue ،JQuery و React تنها چند تا از انواع فریمورک های جاوا اسکریپت هستند.

جدول نهایی مقایسه جاوا اسکریپت و PHP

در این بخش انتهایی از مطلب، جدولی مقایسه‌ای برای مقایسه جاوا اسکریپت و پی اچ پی آورده شده است تا کاربر در یک نگاه کلی بتواند تا حدودی به پاسخ این سؤال برسد که جاوا اسکریپت یا PHP کدام یک برای او مفیدتر است.

جاوا اسکریپت	پی اچ پی
زبان سمت کلاینت	زبان سمت سرور
استفاده در بک‌اند و فرانت‌اند	استفاده در بک‌اند
قابل ترکیب با چندین زبان	فقط قابل ترکیب با HTML
کاملاً حساس به حروف بزرگ و کوچک	حساس به حروف کوچک و بزرگ در برخی موارد
# برای نظرات مجاز نیست	# برای نظرات مجاز است
اعلام متغیرها با کلمه کلیدی VAR	اعلام متغیرها با پیشوند $
عدم پشتیبانی از آرایه انجمنی	پشتیبانی از آرایه انجمنی
تک نخی (تک رشته‌ای)	چند نخی (چند رشته‌ای)
معمولاً سریع‌تر از PHP	سرعت بالا با معرفی PHP 7.0
یکپارچه‌سازی ضعیف پایگاه داده	یکپارچه‌سازی قوی پایگاه داده
استفاده از ابزارهای مدیریت بسته npm ،Yarn و Bower	استفاده از ابزارهای مدیریت بسته PEAR و Composer
استفاده در اغلب وب‌سایت‌ها	استفاده در نزدیک به 80 درصد از وب‌سایت‌ها

آیا می توان از جاوا اسکریپت با PHP استفاده کرد؟

پاسخ به این سؤال مثبت است. برای مثال در فرم‌های صفحات وب و اعتبارسنجی ورودی کاربر قبل از ذخیره آن در پایگاه داده، از این دو فناوری در کنارهم استفاده می‌شود. می‌توان از جاوا اسکریپت برای اعتبارسنجی سمت کلاینت استفاده کرد، برای مثال چك کردن درست وارد کردن قالب ایمیل یا شماره تلفن در این فرم‌ها توسط جاوا اسکریپت انجام می‌شود و از طرفی پس از آن، می‌توان از PHP برای اعتبارسنجی سمت سرور استفاده کرد.

سخن پایانی

در مقایسه بین PHP و جاوا اسکریپت، برنده‌ای واقعی وجود ندارد. هردوی آن‌ها نقاط قوت و ضعف خود را دارند. PHP پایدار و قابل اعتماد است، در حالی که جاوا اسکریپت کاربردهای گسترده‌تری دارد و سریع‌تر از PHP عمل می‌کند. انتخاب بین جاوا اسکریپت یا PHP بیشتر به هدف کاربر بستگی دارد. اگر کاربری قصد داشته باشد در توسعه بک‌اند فعالیت کند، PHP گزینه مناسبی برای این کار است و از طرف دیگر برای کسانی که می‌خواهند وارد حوزه فرانت‌اند شوند، جاوا اسکریپت گزینه مناسبی خواهد بود. در این مطلب از «مجله تم آف»، مقایسه‌ای کامل بین PHP و جاوا اسکریپت از ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و در هر جنبه ویژگی‌ها و برتری‌های این دو زبان بیان شد.