باگ چیست؟ — Bug در برنامه نویسی و انواع به زبان ساده

باگ به انگلیسی (Bug) به معنی حشره است، اما باگ در کامپیوتر به خطای نرم افزاری گفته می‌شود. در این مقاله ابتدا این سوال پاسخ داده می‌شود که باگ چیست و سپس به انواع باگ در برنامه نویسی و سایر مباحث مهم پیرامون مفهوم باگ در نرم افزار به خصوص باگ بانتی پرداخته شده است.

باگ چیست ؟

در فناوری کامپیوتر، «باگ» (Bug) اشتباه یا خطای برنامه نویسی یا کدنویسی در یک برنامه نرم‌افزاری است. در اینجا می‌توان برنامه را ریزکدهایی (میکروکدهایی) هم در نظر گرفت که در ریزپردازنده‌ها (Microprocessor) پیاده‌سازی می‌شوند. به فرایند پیدا کردن باگ‌ها پیش از آنکه کاربران آن‌ها را پیدا کنند، «دیباگ کردن» (Debugging) گفته می‌شود. دیباگ کردن بعد از آن آغاز می‌شود که کدها نوشته می‌شوند و در مراحلی ادامه پیدا می‌کند که کدها با سایر واحدهای برنامه نویسی ترکیب می‌شوند تا محصولی نرم افزاری مثل سیستم عامل یا برنامه‌ای کاربردی (اپلیکیشن) ساخته شود.

البته باگ‌ها اغلب پس از انتشار محصول نرم افزاری یا در حین آزمایش بتای عمومی کشف می‌شوند. وقتی چنین اتفاقی رخ می‌دهد، کاربران باید راهی برای جلوگیری استفاده از کدهای دارای باگ پیدا کنند یا «وصله‌ای» (پچ | Patch) را از توسعه دهندگان آن دریافت کنند.

باگ تنها نوعی از مشکلات و چالش‌هایی به حساب می‌آید که یک برنامه ممکن است با آن مواجه شود. ممکن است برخی برنامه‌ها بدون باگ اجرا شوند، اما همچنان استفاده از آن‌ها دارای چالش‌هایی باشد یا در برخی از اهداف خاص با شکست مواجه شوند. آزمودن انواع نقص‌های این چنینی سخت‌تر است.

برنامه‌ای که به‌خوبی طراحی (دیزاین) شده باشد و با استفاده از فرایندی به‌خوبی کنترل شده، توسعه داده شده باشد، باگ‌های کمتری در ازای هر هزار خط کد خواهد داشت. به همین دلیل است که مد نظر قرار دادن «قابلیت استفاده» یا «کاربردپذیری» (Usability) در هنگام تست نرم افزار بسیار اهمیت دارد. در کنار سوال باگ چیست بسیاری می‌خواهند پیرامون مفهوم باگ به انگلیسی هم بدانند. بنابراین در ادامه به بحث باگ به انگلیسی پرداخته شده است.

باگ به انگلیسی

باگ به انگلیسی به صورت «Bug» نوشته می‌شود و به معنای حشره است. همچنین به ایراد یا خطای نرم افزاری هم به انگلیسی «Software Bug» گفته می‌شود. سایر مترادف‌ها برای باگ به انگلیسی در ادامه به همراه ترجمه آن‌ها فهرست شده‌اند:

• Computer Malfunction (خرابی کامپیوتر)
• ‌Breakdown (از کار افتادن)
• Defect (عیب و نقص)
• Error (خطا)
• Failure (خرابی)
• Flaw (ضعف و نقص)
• Hitch (مشکل جزئی)
• Glitch (اشکال و نقص فنی کوچک و مختصر)

یکی دیگر از موضوع‌های مهمی که علاوه بر سوال باگ چیست مطرح می‌شوند این است که انواع باگ چیست ؟ بنابراین در ادامه به این بحث پرداخته شده است.

انواع باگ در نرم افزار چیست ؟

انواع مختلفی از باگ‌ها وجود دارند که باعث می‌شوند در عملکرد کامپیوترها مشکل بوجود بیاید. در این بخش قصد داریم برخی از رایج‌ترین انواع باگ در نرم افزار و کامپیوتر را معرفی کنیم. هر یک از این انواع باگ در ادامه فهرست شده‌اند:

• باگ محاسباتی (Arithmetic): این نوع باگ که گاهی به آن خطای محاسباتی هم گفته می‌شود، خطاهای ریاضیاتی در کدها هستند که باعث می‌شوند عملکرد برنامه دچار اختلال و قطعی شود.
• باگ واسط (رابط| Interface): خطای رابط زمانی رخ می‌دهد که سیستم‌هایی به کامپیوتر وصل شده‌اند که با آن همخوانی و سازگاری ندارند. این مشکل می‌تواند از یک قطعه سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری نشأت بگیرد. به عنوان نمونه‌ای از یک باگ واسط می‌توان وجود خطا در «واسط برنامه نویسی اپلیکیشن» (API | Application Programming Interface) را نام برد.
• باگ منطقی (Logic): این نوع خطاها زمانی اتفاق می‌افتند که منطق اسکریپت باعث می‌شود برنامه اطلاعات نادرستی را خروجی دهد یا به مانع برخورد کند و هیچ خروجی ارائه ندهد.
• باگ سینتکسی (Syntax): این نوع خطاها در کدهایی رخ می‌دهند که با کاراکترهای اشتباهی نوشته شده‌اند. زبان‌های برنامه نویسی مختلف دارای سینتکس‌های متفاوتی هستند و این سینتکس‌ها باید به دقت رعایت شوند.
• باگ کار تیمی (Teamwork): این نوع از باگ زمانی اتفاق می‌افتد که بین برنامه نویسان سوء‌تفاهم و سوء برداشت بوجود بیاید. به عنوان مثال وقتی تفاوت‌هایی میان مستندات محصول و خود محصول وجود داشته باشد این اتفاق رخ می‌دهد. یک مثال دیگر در این خصوص این است که در کامنت‌ها کدهای برنامه به درستی توصیف و تشریح نشده باشند.

انواع باگ در نرم افزار از دید کاربر

روش ساده دیگر برای دسته‌بندی انواع باگ در نرم افزار، طبقه‌بندی آن از دیدگاه کاربر است. انواع باگ از دید کاربر به شرح زیر است:

• باگ بصری (دیداری | Visual): در این نوع باگ کاربر می‌تواند عملکرد مورد نظرش را تکمیل کند، اما در این میان ظاهر موردی خاص یا برخی موارد به نظر صحیح نیست. این نوع باگ ممکن است مشکلی در خصوص طراحی واکنش‌گرای برنامه مربوطه باشد.
• باگ عملکردی (Functional): باگ عملکردی یعنی برنامه طوری عمل نمی‌کند که مورد انتظار است. برای مثال کاربری دکمه ذخیره (Save) را کلیک می‌کند، اما داده‌ها ذخیره نمی‌شوند.

انواع باگ در نرم افزار بر اساس سطح دشواری

علاوه بر این، انواع باگ در نرم افزار را می‌توان براساس سطح دشواری و سختی ایجاد شده برای کاربر نیز دسته‌بندی کرد:

• باگ‌های با تاثیر اندک (Low-Impact Bug): این نوع باگ‌ها اثر کمی روی تجربه کاربری دارند.
• باگ‌های با تاثیر زیاد (High-Impact Bug): این‌ها باگ‌هایی هستند که تا حدی کاربردپذیری و عملکرد برنامه را تحت تاثیر قرار می‌دهند، اما همچنان می‌توان از آن اپلیکیشن استفاده کرد.
• باگ‌های حیاتی (Critical Bugs): این نوع از باگ‌ها مانع عملکرد اصلی برنامه می‌شوند و رفع آن‌ها بسیار ضروری است.

انواع باگ در نرم افزار بر اساس محل رخداد

رویکردی دیگر در دسته‌بندی باگ‌ها این است که به محل رخداد آن‌ها توجه شود:

• باگ‌های سطح واحد (Unit-Level Bug): این‌ها باگ‌های نرم افزاری هستند که در داخل یک واحد از کدها وجود دارند. آن‌ها معمولاً به دلیل خطاهای محاسباتی و منطقی رخ می‌دهند و تنها با یک قطعه از نرم افزار سر و کار دارند. رفع باگ‌های سطح واحد معمولاً آسان است.
• باگ‌های سطح سیستمی (System-Level Bug): خطاهای پیچیده‌تری هستند که به وسیله چندین قطعه نرم افزاری بوجود می‌آیند. این قطعات نرم افزاری به شکل‌هایی با هم در ارتباط هستند که وجود چنین باگ‌هایی در آن‌ها مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.
• باگ‌های خارج از محدوده (Out-of-Bound): این نوع از باگ‌ها زمانی رخ می‌دهند که کاربر به شیوه‌ای غیرمنتظره با برنامه تعامل داشته باشد. برای مثال وقتی کاربری پارامتری را در یک فیلد فُرمی وارد کند که برنامه برای مدیریت آن طراحی نشده باشد، چنین باگی اتفاق خواهد افتاد.

در بخش بعدی مقاله باگ چیست به معرفی دوره‌های آموزش مهندسی نرم افزار پرداخته شده است.

معرفی فیلم های آموزش مهندسی نرم افزار

باگ در برنامه نویسی، باگ یابی و دیباگ کردن همگی مفاهیمی هستند که در حوزه تست نرم افزار (Software Testing) مطرح می‌شوند. تست نرم افزار هم خودش بخشی از مهندسی نرم افزار (Software Engineering) به حساب می‌آید که دانشجویان مهندسی کامپیوتر گرایش نرم افزار با آن مستقیماً در ارتباط هستند. دانشجویان و برنامه نویسان کامپیوتر می‌توانند برای یادگیری مفاهیم مهندسی نرم افزار از مجموعه دوره‌های آموزش مهندسی کامپیوتر ـ نرم افزار در پلتفرم تم آف استفاده کنند.

در تم آف دوره‌های آموزشی مختلف بر اساس موضوع در مجموعه‌های آموزشی مختلف دسته‌بندی شده‌اند تا علاقه‌مندان بتوانند راحت‌تر به دوره‌های مورد نظر خود دسترسی داشته باشند. در مجموعه آموزش‌های مهندسی نرم افزار هم دوره‌های متعددی پیرامون این موضوع در دسترس هستند. از جمله دوره‌های مرتبط با این مطلب می‌توان به دوره مبانی توسعه و تست نرم افزار اشاره کرد. در تصویر فوق تنها برخی از دوره‌های این مجموعه ملاحظه می‌شوند.

• برای دسترسی به همه فیلم های آموزش مهندسی نرم افزار تم آف + اینجا کلیک کنید.

چگونه می‌توان از وقوع باگ جلوگیری کرد؟

روش‌های مختلفی برای مقابله با باگ‌ها وجود دارند. این روش‌ها به مواردی از قبیل نوع باگ، محل و زمان رخداد آن‌ها بستگی دارند. در ادامه ابتدا هر یک از روش‌های مقابله با باگ‌ها فهرست شده‌اند و سپس در ادامه توضیحاتی برای هرکدام ارائه شده است:

• «پیشگیری در فرایند توسعه» (Development Process)
• «تست نرم افزار» (Software Testing)
• «کارایی‌سنجی» (تست معیار | Benchmarking)
• «رفع باگ» (دیباگ کردن | Debugging)
• «بهسازی مداوم» (Continuous improvement)

پیشگیری از وقوع باگ در فرایند توسعه

پیشگیری بهترین راه برای مقابله با وقوع باگ در برنامه نویسی است. استفاده از روش و فرایندی منطقی در توسعه نرم افزار، مثل به کارگیری اصول چابُک (اجایل | Agile) و روش‌های دواپس (DevOps) می‌تواند از رخداد باگ‌ها جلوگیری کند. تست کیفیت در درون این رویکردهای نوین توسعه نرم افزار به صورت پیش‌فرض وجود دارد.

یکی دیگر از روش‌های این چنینی، «توسعه آزمایش‌محور» (Test-Driven Development) است. در این روش تست‌ها را باید پیش از کدنویسی یک قابلیت ایجاد کرد تا استانداردی برای کدنویسی و توسعه آن قابلیت فراهم شود.

یکی دیگر از بهترین روش‌های توسعه نرم افزار برای پیشگیری از وقوع باگ در برنامه نویسی، استفاده از «توسعه رفتارمحور» (Behavior Driven Development) است. در این روش برنامه نویسان و توسعه‌دهندگان تشویق می‌شوند برنامه کاربردی را براساس این مسئله برنامه نویسی کنند که کاربر قرار است چگونه با آن تعامل کند.

روش های تست نرم افزار برای جلوگیری از وقوع باگ

تست نرم افزار روشی برای کشف باگ‌ها در برنامه نویسی است. ۳ نوع مختلف تست نرم افزار در ادامه فهرست شده‌اند و شرحی از هر کدام ارائه شده است:

1. «تست عملکردی» (Functional Testing): این نوع تست شامل آزمایش بخش‌های هسته‌ای برنامه برای پیدا کردن باگ در برنامه نویسی پیش از رفتن به مرحله بعدی تست است.
2. «آزمایش اکتشافی» (Exploratory Testing): این نوع تست شامل روش‌هایی می‌شود که مسیرهای کمتر رایج نرم افزاری در آن آزمایش می‌شوند یا در واقع آن مسیرهایی بررسی می‌شوند که یک تست عملکردی ممکن است آن‌ها را در نظر نگیرد. مثلاً نوعی تست اکتشافی، آزمایش پوشش است که در آن بررسی می‌شود آیا اپلیکیشن در دستگاه‌ها، مرورگرها یا سیستم عامل‌های مختلف کار می‌کند یا خیر؟
3. «تست رگرسیون» (Regression Testing): این روش به گونه‌ای طراحی شده تا بتوان بررسی کرد آیا تغییرات قبلی که روی کدها اعمال شده‌اند منجر به بروز مشکل ناخواسته‌ای خواهند شد یا خیر؟ تست رگرسیون انواع مختلف زیر را شامل می‌شود:

• • «تست واحد» (Unit Testing)
  • «تست یکپارچگی» (Integration Testing)
  • «تست سیستم» (System Testing)
  • «آزمون پذیرش» (Acceptance Testing)

توسعه‌دهندگان می‌توانند به وسیله تست‌ها و آزمایش‌های زودهنگام و مداوم از وقوع باگ‌ها جلوگیری کنند. علاوه بر تست نرم افزار، بررسی و مرور کدها با سایر توسعه‌دهندگان، وجود توسعه دهنده ارشد یا تیم تضمین کیفیت (Quality Assurance | QA) هم می‌تواند بسیار کاربردی باشد.

کارایی سنجی برای جلوگیری از وقوع باگ در برنامه نویسی

در کارایی‌سنجی یا همان بنچمارک کردن (Benchmarking | Benchmark Testing | تست معیار) انتظارات عملکرد پایه تحت انواع مختلف حجم کاری برای نرم افزار ایجاد می‌شود. با استفاده از تست‌های بنچمارک می‌توان پایداری، واکنش‌پذیری، سرعت و تاثیرگذاری نرم افزار را ارزیابی کرد.

باگ‌هایی که تحت مجموعه‌ای از شرایط غیر فعال هستند، ممکن است در سایر شرایط مشکلات جدی ایجاد کنند. به وسیله تست معیار یا همان تست بنچمارک می‌توان به شناسایی چنین باگ‌هایی کمک کرد. در ادامه برخی از انواع بنچمارک فهرست شده‌اند:

• کارایی‌سنجی حجم کاری (Load Benchmarking): در این نوع از بنچمارکینگ، سیستم‌های نرم‌افزاری تحت حجم و فشاری مشخص ارزیابی می‌شوند که این میزان مشخص معملاً مقدار ترافیکی است که انتظار می‌رود یک اپلیکیشن با آن مواجه شود.
• کارایی‌سنجی جهش (Spike Benchmarking): در این روش، عملکرد نرم افزار در طول افزایش ناگهانی حجم کاری ارزیابی می‌شود.
• کارایی‌سنجی نقطه توقف (Breakpoint benchmarking): در این روش روی نرم افزار فشار وارد می‌شود تا بتوان مشخص کرد که چه میزانی از تنش را می‌تواند تحمل کند.

چگونه باگ در برنامه نویسی را رفع کنیم؟

در این بخش ۲ روش رفع باگ شرح داده شده است. این ۲ روش به شرح زیر هستند:

1. دیباگ کردن (رفع خطا)
2. بهبود مداوم

دیباگ کردن برای رفع باگ در نرم افزار

اگر باگی در نرم‌افزار پیدا شود، باید آن را دیباگ کرد. دیباگ کردن ۳ مرحله دارد که هر یک در ادامه فهرست شده‌اند:

1. ایزوله‌سازی باگ (عایق‌کاری کردن یا جداسازی خطا)
2. مشخص کردن ریشه مشکل
3. رفع کردن باگ

برای برنامه‌نویسان قطعه کدها برگشت به گام‌های گذشته و مرور کدهای پیچیده و پرتراکم می‌تواند دشوار باشد. «طرح جایزه باگ پیدا کردن» که به آن «باگ بانتی» (Bug Bounty) می‌گویند راهی برای جمع‌سپاری تلاش برای دیباگ کردن به حساب می‌آید.

در جمع‌سپاری باگ بانتی به محققان امنیت نرم‌افزار و هکرهای اخلاقی جایزه پرداخت می‌کنند. این جایزه‌ها برای پیدا کردن مشکلات و فراهم کردن گزارش‌هایی در خصوص باگ‌هایی اهدا می‌شوند که ممکن است تکثیر یابند یا رفع آن‌ها آسیب‌پذیری را کاهش دهد. در ادامه این مقاله بخش مخصوصی به باگ بانتی اختصاص داده شده است.

روش بهبود مداوم برای رفع باگ در برنامه نویسی

سازمان‌هایی که به دنبال به حداقل رساندن اشکالات نرم‌افزاری هستند، باید بین تعداد عرضه‌ها و عقب‌گردهای نسخه‌های نرم‌افزاری انجام شده تعادل ایجاد کنند. با انجام این کار، آن‌ها اطمینان حاصل می‌کنند که فرایند دیباگ کردن مانع انتشار زمان‌بندی شده نرم‌افزار پایدار نخواهد شد. این شیوه را سازمان‌هایی به کار می‌گیرند که در محیط توسعه نرم افزار به روش چابُک (اجایل) فعالیت می‌کنند.

با این تفاصیل، برخی از باگ‌ها به هر نحو به محصول نرم افزاری منتشر شده راه پیدا می‌کنند. تیم‌های برنامه نویسی می‌توانند نسخه‌ منتشر شده را به عنوان بخشی از فرآیند اشکال‌زدایی، جمع‌آوری بازخورد، شکست سریع و ایجاد بهبود در نظر بگیرند.

تیم یا فردی در داخل تیم ممکن است هر روز زمان ثابتی را برای بررسی باگ‌های نرم افزاری در نظر بگیرد. به این طریق، جمع‌آوری داده‌های مربوط به باگ‌ها و خود فرایند دیباگ کردن به بخشی از برنامه روزانه تبدیل می‌شود. یک تیم توسعه نرم افزار ممکن است از داده‌های مربوط به فرایند دیباگ کردن برای تخمین مدت زمان مورد نیاز برای رفع یک باگ استفاده کند و تلاش‌های خود را متناسب با آن سازمان‌دهی کند.

رفع تمام باگ‌ها در یک نوبت غیرممکن است و جمع‌آوری داده‌های مورد نیاز برای ایجاد برآوردهای دقیق در مورد باگ‌ها امری زمان‌بر به حساب می‌آید. برنامه نویسان در مورد سطح مهارت‌ها و توانایی‌هایشان با هم تفاوت دارند. به همین دلیل برآوردهای رفع باگ‌ نیز ممکن در میان برنامه نویسان مختلف به گونه‌ای متفاوت انجام شوند. در طول زمان یک تیم می‌تواند برآوردهایی را در خصوص تعداد رفع باگ‌هایی بدست آورد که امکان انجام آن‌ها را در طول یک ماه دارد.

دیباگ کردن هرگز کاری بدون نقص و کامل نیست. همواره باگ‌های جدیدی پیدا می‌شوند. تیم‌های توسعه باید هدفشان این باشد که باگ‌ها را به طور بهینه هدف قرار دهند و با انتشار هر نسخه از نرم افزار ارزش خالص مثبتی را به ذینفعان ارائه دهند.

تاریخچه باگ در نرم افزار

کلمه باگ (Bug) از علم مهندسی نشأت می‌گیرد. استفاده از کلمه باگ در کامپیوتر و محاسبات به برنامه نویس پیش‌گام و نام‌آشنا، خانم «گریس هاپر» (Grace Hopper) نسبت داده می‌شود. در سال ۱۹۹۴ (سال ۱۳۷۳ خورشیدی) خانم هاپر افسر جوان ذخیره نیروی دریایی آمریکا بود که روی کامپیوتر Mark I در دانشگاه هاروارد کار می‌کرد.

خانم هاپر بعداً اتفاقی را تعریف کرد که در آن یکی از تکنسین‌ها حشره‌ای واقعی یعنی یک پروانه را به‌نوعی از بین دو رله الکتریکی در یک کامپیوتر Mark II بیرون کشیده است. نیروی دریایی این پروانه را برای سال‌ها به نمایش گذاشته بود. در حال حاضر مؤسسه «اسمیتسونین» (Smithsonian) این پروانه را در اختیار دارد.

اگرچه باگ‌ها معمولاً باعث ایجاد نقص‌های کامپیوتری می‌شوند، اما در برخی موارد تاثیر آن‌ها می‌تواند بسیار جدی‌تر از این‌ها باشد. در مقاله‌ای که در سال ۲۰۰۵ راجع به ۱۰ تا از بدترین باگ‌های نرم‌افزاری تاریخ در مجله Wired منتشر شده، گزارش کرده‌اند که برخی از این باگ‌ها به وقوع انفجارهایی مهیب ختم شده‌اند، کاوشگرهای فضایی به وسیله آن‌ها فلج شده‌اند و در برخی دیگر هم حتی افرادی کشته شده‌اند. مثلاً در سال ۱۹۸۲ وجود باگ در سیستمی که ظاهراً توسط سازمان اطلاعات مرکزی کار گذاشته شده بود و خط لوله گاز سراسری سیبری را کنترل می‌کرد، باعث شد بزرگ‌ترین انفجار غیرهسته‌ای در تاریخ اتفاق بیوفتد.

علاوه بر این در این مقاله تشریح شد که بین سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۸۷، باگی به نام «وضعیت رقابتی» (Race Condition) در یک دستگاه پرتودرمانی منجر به تابش کشنده اشعه شد و به دنبال آن ۵ نفر در این سانحه کشته و برخی دیگر هم مجروح شدند. در سال ۲۰۰۵ شرکت تویوتا ۱۶۰ هزار خودروی «پریوس» (Priuse) را به کارخانه بازگرداند زیرا وجود باگی در سیستم این خودروها باعث شده بود که چراغ‌خطرهای آن‌ها روشن شوند و موتور ماشین‌ها هم بدون هیچ دلیلی ناگهان متوقف می‌شدند.

یکی دیگر از وقایع مربوط به باگ در سال ۲۰۱۶ وقتی اتفاق افتاد که قابلیت رانندگی خودکار در یکی از خودروهای تسلا دچار مشکل شد. در این اتفاق، تسلا در تمیز دادن (یا تشخیص) آسمان از تریلی سفید، دچار مشکل شد و تصادف مرگ‌باری رخ داد.

باگ بانتی چیست ؟

باگ بانتی (Bug Bounty) پاداش پولی است که به «هکرهای اخلاقی» (Ethical Hacker) در ازای کشف و گزارش موفقیت‌آمیز آسیب‌پذیری یا باگ در یک محصول نرم افزاری اعطا می‌شود. برنامه‌های باگ بانتی به شرکت‌ها امکان می‌دهند تا از اجتماع هکرها برای بهبود وضعیت امنیتی سیستم خود در طول زمان به طور مداوم بهره‌مند شوند.

هکرها در نقاط مختلف جهان به شکار باگ مشغولند و در برخی وارد، از این راه درآمد تمام‌وقت دارند. برنامه‌های بانتی، توجه طیف گسترده‌ای از هکرها را جلب می‌کنند و این هکرها هر یک مجموعه مهارت‌های مختلفی دارند و تخصص آن‌ها با هم متفاوت است. این گوناگونی در تخصص به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا در تست نرم افزارهای خود برتری داشته باشند و در صورت استفاده از تیم‌های امنیتی کم‌تجربه برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها دچار مشکل نشوند.

برنامه‌های باگ بانتی معمولاً از تست‌های نفوذ رایج تشکیل می‌شوند و به وسیله آن‌ها راهی برای سازمان‌ها به وجود می‌آید تا بتوانند امنیت اپلیکیشن خود را در طول چرخه حیات توسعه آزمایش کنند.

 

ساز و کار باگ بانتی به چه صورت است؟

شرکت‌ها باگ بانتی‌ها را با هدف فراهم کردن مشوق‌های مالی برای «شکارچیان باگ بانتی» (Bug bounty Hunter) ایجاد می‌کنند. این افراد آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف امنیتی را در سیستم‌ها کشف می‌کنند. وقتی شکارچیان باگ‌ بانتی‌های معتبری را گزارش می‌کنند، شرکت‌ها برای کشف رخنه‌های امنیتی پیش از آنکه افراد سودجو آن‌ها را پیدا کنند به بانتی هانترها پول پرداخت می‌کنند.

ساز و کار عملکرد برنامه باگ بانتی چگونه است؟

کسب و کارها و شرکت‌هایی که برنامه‌های باگ بانتی را راه می‌اندازند ابتدا باید «گستره» (Scope) و بودجه برنامه مورد نظر خود را مشخص کنند. از طریق گستره مشخص می‌شود یک هکر چه سیستم‌هایی را می‌تواند آزمایش کند و نحوه انجام یک آزمایش نیز به واسطه آن تشریح خواهد شد. برای مثال برخی از سازمان‌ها دامنه‌های خاصی را خارج از محدوده قرار می‌دهند یا در واقع این مسئله را در نظر می‌گیرند که عملیات آزمایش و تست هیچ تاثیری بر عملیات روزانه کسب و کار آن‌ها نداشته باشد. این رویکرد به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا تست‌های امنیتی را بدون به خطر انداختن کارایی سازمانی، بهره‌وری و در نهایت نتیجه نهایی، اجرا کنند.

باگ بانتی‌هایی که در آن‌ها مبلغ‌های قابل توجهی به عنوان جایزه پرداخت می‌شود جامعه هکرها را متقاعد می‌کنند که شرکت‌ها در خصوص افشای آسیب‌پذیری‌ها و امنیت پلتفرم‌های خود بسیار جدی هستند. برنامه‌های باگ بانتی سطح پاداش‌ها را بر اساس شدت آسیب‌پذیری‌ها تعیین می‌کنند و با افزایش تأثیر بالقوه، پاداش‌ها هم افزایش می‌یابند.

پول تنها انگیزه جامعه هکرها برای باگ بانتی نیست. ساز و کارایی مثل تابلوهای امتیازات که به هکرها بابت کشف‌هایشان اعتبار می‌دهند، کمک می‌کنند تا باگ هانترها در این حوزه معروف شوند و سابقه کاری خوبی را در این خصوص کسب کنند.

در زمان کشف باگ توسط هکرها در باگ بانتی، آن‌ها گزارش افشایی را پر می‌کنند و در آن جزئیاتی راجع به اینکه دقیقاً باگ چیست ، چگونه بر برنامه تأثیر می‌گذارد و در چه سطحی از شدت رتبه‌بندی می‌شود. در این گزارش هکر مراحل و جزئیات کلیدی را بیان می‌کند تا به توسعه دهندگان کمک کند باگ را بازتولید و اعتبار‌سنجی کنند. پس از آنکه توسعه دهندگان باگ را بررسی و وجود آن را تأیید کردند، شرکت جایزه را به هکر پرداخت می‌کند.

پرداخت‌ها بر اساس میزان شدت باگ و آسیب‌پذیری متفاوت هستند و مبلغ جایزه بسته به شرکت مربوطه و تأثیر احتمالی باگ از چند هزار دلار تا میلیون‌ها دلار متغیر است. توسعه دهندگان گزارش‌های باگ دریافتی را بر اساس شدت اولویت‌بندی و سپس فرایند رفع باگ‌ها را آغاز می‌کنند. پس از رفع باگ، توسعه‌دهندگان و برنامه نویسان برای تأیید حل مشکل مجدداً آزمایشاتی را انجام می‌دهند.

باگ یابی نرم افزار

باگ یابی نرم افزار یا پیدا کردن باگ در نرم افزار امری بسیار مهم است. اگر فردی تست کننده نرم افزار یا مهندس تضمین کیفیت باشد، باید دائماً تلاش کند تا باگ‌های نرم افزار را بیابد. ممکن است این تصور وجود داشته باشد که با پیدا کردن یک «باگ مسدود کننده» (Blocker Bug) مثل رفع هر نوعی از «خرابی سیستم» (System Crash) معمولاً بسیار رضایت‌بخش و ارزشمند است؛ اما نباید اینگونه فکر کرد. بلکه باید سعی در پیدا کردن باگ‌هایی داشت که یافتن آن‌ها از همه سخت‌تر است و همیشه کاربران را گمراه می‌کنند.

پیدا کردن چنین باگ‌های ظریف و نامحسوسی بسیار دشوار و چالش برانگیز است، اما در نهایت رضایت‌مندی بسیاری را به دنبال خواهد داشت. نکته مهم در باگ یابی نرم افزار این است که باید سعی کرد آن باگ‌های مخفی‌ را در سیستم یافت که ممکن است در شرایطی خاص رخ بدهند و باعث شوند سیستم به میزان زیادی تحت تاثیر قرار بگیرد. چنین نوعی از باگ‌ها را می‌توان با استفاده از نکات و ترفندهایی خاص شناسایی کرد. در ادامه به شرح این نکته‌ها و ترفندها پرداخته شده است.

نکات و ترفندهای باگ یابی نرم افزار

نکات و ترفندهای باگ یابی نرم افزار به شرح زیرند:

1. پیش از آغاز فرایند تست نرم افزار لازم است درکی عمیق نسبت به کل اپلیکیشن یا ماژول مربوطه و نحوه عملکرد آن بدست آید.
2. باید پیش از شروع آزمایش «موارد آزمون» (Test Case) مناسبی را آماده کرد. منظور این است که باید روی نمونه‌های تست عملکردی بسیار حساسیت به خرج داد، زیرا در این خصوص بیشترین حساسیت و ریسک وجود دارد.
3. ایجاد داده‌های آزمایشی کافی پیش از انجام تست‌ها. چنین مجموعه داده‌ای شامل شرایط موارد تست می‌شود و همچنین در صورتی که قرار است برنامه‌ای کاربردی در ارتباط با پایگاه داده تست شود، رکوردهای پایگاه داده نیز بررسی می‌شوند.
4. اجرای تست‌های تکراری با محیط‌های تست متفاوت
5. سعی در یافتن الگوی حاصل شده و سپس مقایسه نتیجه با آن الگوها
6. استفاده از الگوی داده پیشینبرای تجزیه و تحلیل مجموعه تست‌های فعلی
7. سایر موارد

باگ اینستاگرام چیست ؟

باگ اینستاگرام به بُروز هر گونه خطا یا اشکال در هنگام استفاده از اپلیکیشن یا وب سایت اینستاگرام گفته می‌شود. اینستاگرام یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های شبکه اجتماعی در دنیا به حساب می‌آید و روزانه میلیون‌ها نفر از آن استفاده می‌کنند. همانند اکثر اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌ها، برنامه نویسان و توسعه‌دهندگان اینستاگرام هم به طور دائم ویژگی‌های جدیدی را به این شبکه اجتماعی محبوب اضافه می‌کنند و مرتباً به‌روزرسانی‌هایی برای آن منتشر می‌شود. در این میان بُروز باگ امری اجتناب‌ناپذیر است و هر چقدر هم که تست‌ها و آزمایش‌های پیش از انتشار با دقت و کامل انجام شوند باز هم باگ‌هایی وجود خواهند داشت که شناسایی نمی‌شوند و کاربران را دچار مشکل می‌کنند.

باگ اینستاگرام ممکن است به دلایل مختلفی به وجود بیاید. ممکن است باگ اینستاگرام به دلیل وجود اختلال از سمت سرورهای اینستاگرام اتفاق بیوفتد. همچنین باگ اینستاگرام معمولاً به خاطر عدم وجود سازگاری نرم افزار با سخت افزار رخ می‌دهد. مثلاً ممکن است در یک یا چند عملکرد مشخص در اپلیکیشن اینستاگرام نصب شده روی برند خاصی از گوشی موبایل باگ وجود داشته باشد.

به عنوان مثال احتمال دارد برای باز کردن پست‌های ارسالی در پیام‌های مستقیم در یک مدل خاصی از گوشی، اپلیکیشن بسته شود یا پست مربوطه باز نشود. در صورت وجود مشکل در سرورهای اینستاگرام، توسعه‌دهندگان و برنامه نویسان این شرکت بلافاصله نسبت به رفع باگ اقدام می‌کنند و مشکل در سریع‌ترین زمان ممکن برطرف خواهد شد. اما اگر یک باگ اینستاگرام برای دستگاه خاصی وجود داشته باشد آنگاه موضوع کمی پیچیده‌تر است و به احتمال زیاد اقداماتی باید از جانب کاربر انجام شوند.

برای رفع باگ‌های اینستاگرام ابتدا باید بررسی شود آیا مشکل از سمت سرورهای اینستاگرام است یا خیر و سپس اقدامات بعدی انجام خواهند شد. اگر باگ اینستاگرام به خاطر مشکل در سرورهای این شرکت باشد، باید صبر کرد تا مشکل برطرف شود. اما برخی از باگ‌ها وجود دارند که در موارد خاصی رخ می‌دهند و بنابراین شناسایی و رفع آن‌ها زمان‌بر است. کاربران می‌توانند با گزارش این باگ‌ها به رفع هر چه سریع‌تر آن‌ها کمک کنند. اینستاگرام هم مانند تمام سرویس‌ها و خدمات نرم افزاری دیگر ساز و کارهایی را برای گزارش باگ تدارک دیده است. علاوه بر این، برای رفع باگ های اینستاگرام می‌توان با جستجوی مشکل خود در اینترنت راه‌هایی را برای دور زدن آن‌ها یا برطرف کردنشان پیدا کرد.

باگ در بازی چیست ؟

باگ در بازی (Game Bug) یا همان «Glitch» (اشکال و نقص فنی کوچک و مختصر) نتایج غیرمنتظره‌ای است که از کدهای استفاده شده در ساخت بازی به وجود می‌آید. از نماهای بصری ازدست‌رفته، صدای نامطلوب و حرکت‌های ناخواسته گرفته تا عدم امکان پیش‌روی در یک مرحله، باگ در بازی می‌تواند به میزان زیادی کلیت تجربه بازی را تحت تاثیر قرار دهد. پس از ارائه پاسخ این سوال که در بازی باگ چیست در ادامه این بخش به عوامل بروز باگ در بازی پرداخته شده است.

چه چیزهایی باعث ایجاد باگ در بازی می‌شوند؟

خطاهای برنام نویسی اصلی‌ترین عامل رخداد باگ در بازی و ایجاد گلیچ در بازی به حساب می‌آیند. یک توسعه دهنده ممکن است کدهای برنامه نویسی شده‌ای داشته باشد که قرار بوده است کار خاصی را انجام دهند، اما در عمل کار دیگری انجام می‌شود که قصد و هدف برنامه نویس نبوده است؛ همین مسئله باعث ایجاد گلیچ و باگ در بازی می‌شود.

بزرگترین باگ چیست ؟

تنها یک خط کد اشتباه می‌تواند میلیون‌ها دلار و میلیاردها تومان هزینه در بر داشته باشد. در نهم سپتامبر سال ۱۹۴۷ (۱۷ شهریور ۱۳۲۶)، دانشمند کامپیوتر و دریادار عقبه نیروی دریایی آمریکا «خانم گریس ماری هاپر» (Grace Murray Hopper) اولین باگ کامپیوتری در کتابچه کامپیوتر مارک ۲ (Mark II) به ثبت رساند. اشتباه نکردن در حوزه علوم کامپیوتر و برنامه نوسی می‌تواند کاری بسیار دشوار و پیچیده باشد. خوشبختانه همه اشتباهات گران تمام نمی‌شوند. در این بخش برای پاسخ به این سوال که بزرگترین باگ چیست ، فهرستی از بزرگ‌ترین باگ‌های تاریخ کامپیوتر ارائه شده است:

1. انفجار Ariane 5
2. اعطای اعتبار ۹۲ بیلیارد دلاری به فردی توسط شرکت پی‌پال
3. باگ ماشین حساب ویندوز
4. باگ سیستم متریک و مدارگرد آب و هوای مریخ‌ در ناسا
5. باگ 475 دلاری پنتیوم FDIV
6. سایر موارد

باگ در گوشی چیست ؟

باگ در گوشی هم به ایراد و خطایی نرم افزاری می‌گویند که کاربر هنگام کار با دستگاه تلفن هوشمند خود با آن مواجه می‌شود. البته باگ در گوشی معنای دیگری هم دارد و به استراق سمع یا ردیابی گوشی موبایل هم باگ کردن گوشی گفته می‌شود. اما در اینجا تنها به همان مفهوم باگ نرم افزاری در گوشی پرداخته می‌شود.

طبق آمار ارائه شده در سایت‌های خارجی ۵۶ درصد از کاربران موبایل مشکلاتی با نرم‌افزار گوشی یا اپیکیشن‌های نصب شده روی آن داشته‌اند. در اکثر مواقع باگ در گوشی مربوط به بسته شدن و توقف برنامه‌های گوشی یا اجرای بسیار کُند آن‌ها می‌شود. باگ در گوشی می‌تواند به دلایل متعدد و شرایط آزمایشی مختلفی به وجود بیاید. حال پس از پاسخ به این سوال که در گوشی باگ چیست در ادامه به شرایط مختلف تست اپلیکیشن‌ها برای باگ پرداخته شده است.

شرایط مختلف برای تست اپلیکیشن های موبایل

باگ در گوشی ممکن است در محیط‌های متفاوت و تحت شرایط مختلف اتفاق بیوفتد. به لطف استفاده گسترده از برنامه‌های کاربردی تلفن همراه و در نتیجه، توسعه و آزمایشی مکرر آن‌ها، می‌توان شرایط مختلف را برای آزمایش برنامه‌های تلفن همراه مشخص کرد. شرایط مختلفی که اپلیکیشن‌های موبایل باید برای وجود باگ در گوشی مورد آزمایش قرار بگیرند در ادامه فهرست شده‌اند:

• در حالتی که دستگاه در حال پخش فایل‌های صوتی باشد.
• در حین وارد کردن مواردی با ژست‌ها، چرخاندن یا لرزش گوشی
• زمانی که دستگاه بیش از حد داغ شده است.
• هنگام پایین بودن درصد شارژ باتری موبایل
• در حین شارژ شدن دستگاه
• در زمانی که چندین برنامه همزمان در حال اجرا هستند.
• مخزن حافظه دستگاه موبایل پر شده باشد.
• زمانی که دستگاه از اتصال شبکه ضعیفی برخوردار است.
• حالتی که سیگنال موبایل یا WiFi ضعیف باشد.
• سایر موارد

دلایل ایجاد باگ در گوشی چیست ؟

عوامل متعدد و اتحاد آن‌ها می‌تواند بر عملکرد برنامه تأثیر بگذارد. این عوامل به ماهیت برنامه، نوع به‌کارگیری و مشخصات آن بستگی دارند. با این وجود، دلایل رایجی وجود دارند که ممکن است منجر به ایجاد باگ در گوشی شوند:

• سوء‌تفاهم بین برنامه نویسان
• پیچیدگی نرم افزاری
• نیاز به ایجاد تغییرات در برنامه‌‌ها
• طراحی بی‌کیفیت و نامناسب اپلیکیشن‌های موبایل
• ضعف در مرحله تست و آزمایش نرم افزار

باگ در ارز دیجیتال چیست ؟

به گفته برخی نشریات، هنوز بسیاری از باگ‌های پنهان در پلتفرم‌های بلاک چین و ارزهای دیجیتال وجود دارد که هکرها در تلاش برای کشف آن‌ها هستند. اخیراً گزارشی راجع به باگ بیت‌کوین منتشر شده است که سال‌ها پیش به نام باگ «INVDoS» کشف شده بود که اگر از آن سوء‌استفاده می‌شد، نودهای بیت‌کوین از بین می‌رفتند. مشخص شد یک هکر به راحتی می‌توانست تراکنش بیت کوین نادرستی را ایجاد و به طور غیرقابل کنترلی منابع حافظه شبکه را مصرف کند. در همان زمان، هکرها به یک پروژه ارز دیجیتال به نام Pigeoncoin نیز حمله کردند.

باگ در ارز دیجیتال ممکن است مورد سوء‌استفاده قرار بگیرد و باعث شود مقادیر هنگفتی از سرمایه از دست برود. این کار از طریق ایجاد اختلال گسترده در خدمات و قراردادهای حساس به زمانی امکان‌پذیر است که در بازارهای رمز ارزها و صرافی‌های ارز دیجیتال انجام می‌شوند. بنابراین این مسئله بسیار اهمیت دارد که توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان بلاکچین همیشه قبل از قرار دادن پروژه‌های خود در شبکه اصلی برای استفاده عمومی، ممیزی‌های امنیتی گسترده و رویه‌های سفت و سخت شبکه آزمایشی را انجام دهند.

باگ تلگرام چیست ؟

تلگرام یکی از محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین نرم افزارهای گفتگوی آنلاین به حساب می‌آید و درست همانند دیگر اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های نرم‌افزاری باگ تلگرام هم وجود دارد. البته تیم برنامه نویسان تلگرام بسیار فعال هستند و به طور دائم به‌روزرسانی‌های متعددی را برای این پلتفرم ارائه می‌دهند. در همین به‌روزرسانیها بسیاری از باگ‌های تلگرام رفع می‌شوند. کاربران می‌توانند از طریق ساز و کارهای تعبیه شده توسط شرکت تلگرام وجود باگ در این پلتفرم را گزارش کنند.

اما همچنان ممکن است در برخی از دستگاه‌های خاص و نسخه‌های سیستم عامل‌های مختلف ناسازگاری‌هایی وجود داشته باشند که منجر به بروز باگ تلگرام شوند. در چنین شرایطی هم بسته به نوع مشکل راه‌هایی برای رفع باگ تلگرام وجود دارد که می‌توان با جستجو در اینترنت راه‌حل‌های مختلف را امتحان و در نهایت باگ تلگرام مربوطه را رفع کرد. به این ترتیب مطلب باگ چیست در اینجا به اتمام می‌رسد و لازم است در انتها جمع‌بندی لازم انجام شود.

جمع‌بندی

در این مطلب سعی شد به سوال «باگ چیست» به طور جامع و کاربردی با بیانی ساده پاسخ داده شود و سپس به سایر بحث‌ها و موضوع‌های پیرامون مفهوم باگ در برنامه نویسی و نرم افزار پرداخته شد. از جمله این موضوع‌ها می‌توان به انواع باگ در برنامه نویسی، باگ یابی، دیباگ کردن،‌ باگ بانتی، باگ اینستاگرام و سایر موارد اشاره کرد. امید است این مقاله مفید واقع شود.